1 mavzu: Psixologiyaning predmeti



Download 0,82 Mb.
Pdf ko'rish
bet118/151
Sana29.01.2021
Hajmi0,82 Mb.
#57570
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   151
Bog'liq
umumiy psixologiya

3. Iroda nazariyalari 

      Irodaviy,  ya`ni  ixtiyoriy  harakatlar  odamga  irsiy  yo`l  bilan  tug`ma  ravishda  beriladigan  harakatlar 

emas. Irodaviy harakatlar har doim ma`lum sabablarga ko`ra yuzaga keladi. Chet el psixologiyasida iroda 

erkinligi  degan  ta`limot  yuzaga  kelgan  bo`lib,  bu  ta`limotga  ko`ra,  odamning  irodasi  azaldan 

belgilangandir.  Irodaviy  harakatlar  odamning  shaxsiga,  ongiga  mutlaqo  bog`liq  emas.  Iroda  qandaydir 

iloxiy kuchga bog`liqdir. Shuning uchun iroda o`z mohiyati jihatidan doimo erkindir. Chet el olimlarining 

iroda  erkinligi,  ya`ni  irodaviy  harakatlar  hech  qanday  sababga  bog`liq  emasligini  haqidagi  ta`limotlari 

batamom  xatodir.  Biz  yashab  turgan  moddiy  dunyoda  sababsiz  hech  narsa  va  hech  qanday  hodisa 

bo`lmaganidek irodaviy harakatlarning ham o`z sabablari mavjuddir. 

Irodaviy, ya`ni ixtiyoriy harakatlarning nerv - fiziologik asosida bosh miya katta yarim sharlari po`stining 

shartli  reflekslar  hosil  qilishdan  iborat  bo`lgan  murakkab  faoliyati  yotadi.  Irodaviy  harakatlar  ongli 

harakatlar  sifatida  ikkinchi  signallar  tizimi  asosida  ro`y  beradi.  Gumanitar,  ya`ni  inson  muammolariga 

e`tibor ortishi bilan o`z - o`zidan irodani o`rganish ham dolzarb masalaga aylanib bormoqda. XVIII - XIX 

asrlarda bu muammo eng markaziy psixologik  tadqiqot  masalalaridan biri edi.  Biroq psixologiya fanida 

XX  asr  boshlarida  ro`y  bergan  inqiroz  tufayli  u  ikkinchi  rejaga  o`tib  qoldi,  uni  mutlaqo  inkor  etish 

mumkin emas. 

      Arastu o`z davrida irodani jon haqidagi fanning muhim tushunchasi deb e`tirof etgan. Uning fikricha, 

iroda  inson  xulq  -  atvorini  o`zgartirishga,  boshqarish  imkoniyatiga  ega  bo`lgan  omil  hisoblanadi. 

Psixologiyada mavjud oqimlar ham irodani turli jihatlariga ko`ra tadqiq etadilar. Masalan, bixeviorizm - 

xulq  -  atvor  shakli,  motivatsiya  psixologiyasi  -  shaxsning  ichki  ziddiyatlari,  shaxs  psixologiyasi  - 

insonning  muhim  shaxsiy  xususiyati  sifatida  o`rganadi.  V.  A.  Ivannikov  fikricha,  iroda  -  inson  xulq  -

atvoridagi  reaktivlik  va  faollikning  o`zaro  ko`rinishidir.  V.I.Selivanov  esa,  irodani  ongli  boshqarilishi 

maqsadga  yo`naltirilgan  harakatni  amalga  oshirish  uchun  ichki  va  tashqi  qiyinchiliklarini  engib  ketish 

imkoniyati  borligini  bilish  deb  ta`riflaydi.  Inson  irodaviy  faoliyati  ongli,  maqsadga  yo`naltirilgan 

faollikdir. Asab tizimining umumiy sog`lomlik holati katta ahamiyatga ega. Kasallik paytida, charchagan 

vaqtida inson irodasi bo`shashadi. 




Download 0,82 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   151




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish