G. A. Shahmurova yosh fiziologiy as I

Spirtli ichimliklarni iste’mol qilishning zarari va
uning asoratlari
K o4pgina spirtli ichimliklar uzum vinosi va pivodan tashqari hammasi 
spirtga suv va turli narsalar qo4shib tayyorlanadi. Uyda tayyorlangan 
spirtli ichimliklaming tarkibida 1,5 foizgacha zaharli moddalar bor.
Etil alkogoli (etanol, etil spirti, uzum spirti) tiniq, keskin maxsus hidli, 
suvda va organik eritmalarda yaxshi eriydigan moddadan iborat. Spirt 
ko4kish rang berib yonadi. Tibbiyotda tashqi a ’zolarni antiseptik moddasi 
sifatida ishlatiladi.
285
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Etanol shilliq qavatlar, terini ta ’sirlaydi, u tez so‘rilib qonga o4adi. 
Og‘iz bo4shlig4ini biroz qizartiradi va so'lakni ko4p ajratadi.
Qabul qilingan alkagol oshqozon, ingichka ichakning boshlang4ich 
qismidan so‘rilib qon orqali butun organizmga tarqaladi.
Bosh miya hujayralariga bunday kuchli ta ’sir etishining sababi nerv 
hujayralarini tarkibida spirtda yaxshi eriydigan lipidlar ko4p bo'ladi. Nerv 
h u jay ralarig a o ‘tgan sp irt ularning reaktivligi va ish q o b iliy atin i 
pasaytiradi.
Agarda bolalik ona 50 g spirtli ichimlik ichsa bola uchun juda xavfli, 
chunki alkogolning 25 foizi ona sutining tarkibida bo‘ladi. Bolani nogiron 
qilib qo'yish uchun shuning o ‘zi yetarli.
Spirtli ichimliklarni ko4p iste’mol qilish, modda almashinuvini buzadi: 
oqsil, uglevod, yog4, vitaminlar almashinuvi buziladi. Alkogolizm psixik 
kasalliklarni kelib chiqishiga sabab bo'ladi. Ota-onasi ichadigan oiladagi 
bolalar yomon o'qiydi, psixik stres holatlar tufayli bola kechasi siyib 
q o ‘yadigan, nevroz, yoki tutilib gapiradigan b o 4lib qoladi. X ronik 
alkogolizm eng ko 4p 20-22 yoshda (31,4 foiz) va 23-26 yoshda (40,4 foiz) 
yoshda uchraydi.
Spirtli ichimlikni birinchi marta ichish bunga bog4lanib qolish 13-14 
yoshdan, b a ’zi hollarda 7-8 yoshdan boshlanadi. Bunday bolalar oilada, 
mehmondorchilikda vinoni ichib mazasini tatib ko'rishdan ichkilikka 
o'rgana boshlaydi. Oilada o 4smirga ichishga ruxsat berildimi, alkogolizm 
boshlanadi.
Qon bosimi, yurak ishemiyasi, miokard infarkti kasalliklarning 62 foizi 
alkogolizm tufayli kelib chiqadi. Alkogolni uzoq tizimli ichish tufayli 
jigar kasallanadi. Jigar serozi kelib chiqadi. Bu kasalliklarning 60 foizi 
o'lim bilan tugaydi. Alkogoliklarda k o 4pincha qizilo'ngach raki, yoki 
og‘iz bo‘shlig4i raki vujudga keladi.
Alkogoliklarning 90 foizi oshqozon gastriti, kasalliklarga uchraydi. 
Alkogolni k o 4p ichsh turli huquqbuzarlikka sabab b o 4ladi. H ar 5 ta 
o d am dan biri xuquqni buzadi va jin o y a t sodir qiladi. A lkogolni 
suyiste’mol qilish tufayli barcha mamlakatlarda jinoyat, transport va ishlab 
c h iq arish ja ro h a tla ri, ish q o b ily atin in g pasayish i sodir b o 'la d i. 
Alkogoliklarning o4rtacha umri ichmaydigan kishilarga qaraganda 10- 
15 yil kam. Butun dunyo sog'liqni saqlash tashkiloti m a ’lum otiga 
muvofiq ichkilikbozlikdan har yili 1,5 million odam o 4ladi.