Самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Konsignatsiya muomalalari hisobi 
Bir tomonning (konsignantning) boshqa tomonga (konsignatorga) xorijiy mamlakat omboridagi 
tovarni o‘z nomidan, biroq konsignant hiobigas sotish to‘g‘risidagi topshirigi 
konsignatsiya 
deyiladi. 
Konsignatorni - konsignatsiya savdosini tashkil kdlish topshirigini bajarishni o‘z zimmasiga 
oluvchi, Biroq tovarning egasi hisoblanmagan shaxsni takdirlash miqdori va tartibi konsignatsiya 
shartnomasida sotiladigan tovar qiymatining muayyan foizi kurinishida yoki eng kam narx bilan sotish 
narxi o‘rtasidagi fark ko‘rinishida beriladi. 
Korxonalar tomonidan konsignatsiya shartlari asosida olinadigan tovarlar 004-«Komissiyaga 
olingan tovarlar» balansdan tashqari hisobvvarag‘ida hisobga olinishi kerak Konsignatsiya muomalalarini 
hisobga olish Adliya vazirligi tomonidan 1999 yilning 21 yanvarida ruyxatga olingan Moliya 
vazirligining «Konsignatsiya operatsiyalari buxgalteriya hisobining xususiyatlari to‘g‘risidagi» 
tushuntirishi, «Tovar-moddiy zahiralar» nomli 4-son BHMA hamda Moliya vazirligi, Davlat Soliq 
Qo‘mitasi, Makroiqtisodiyot va statistika vazirligi, Markaziy bank tomonidan 2001 yil 7 noyabrda 
qabul qilingan « buxgalteriya hisobi, statistika va boshqa hisobotda xorijiy valyuta muomalalarini aks 
ettirish tartibi to‘g‘risidagi Nizom» bilan tartibga solinadi. 
Konsignatsiya asosida amalga, oshiriladigan muomalalarda daromadtsan ajratma va KDS to‘lash 
alohida xususiyatlarga ega. Buni quyidagi muomalalarda kurib chiqamiz. 
1. Faoliyatning asosiy yunalishi bo‘yicha daromad (foyda) solig‘i va KQSni to‘lovchilar.
- Konsignatsiya tovarining kelib tushish paytida hisoblangan va tulangan KKS summasiga: 
D-t 4410-«Soliq bo‘yicha bo‘nak to‘lovlari» 
K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» 
D-t 6410-«Byudje.tga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti». 
- Bojxona bojlari va aktsiz solig‘ini hisoblab yozish va to‘lash 
D-t 9430-«Boshqa operatsion harajatlar» K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik».

---

207 
D-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti». 
Tovarlarni shartnomaviy baxrda sotish:
D-t 4010-«Haridor va buyurtmachilardanolinadigan schyotlar» 
K-t 9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad». 
D-t 9120-«Sotilgan tovarlar tannarxi» K-t 6990-«Boshqa majburiyatlar». 
Bir vaqtning o‘zida 004-«Komissiyaga qabul qilingan tovarlar» Hisobvarag‘idan 
konsignatsiya tovari qiymati hisobdan chiqariladi. 
- Tovarni 
sotishdan 
tushgan 
tushumni 
kirim 
qilish: 
D-t 5110-«Hisob-kitob schyoti» 
K-t 4010-«Haridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar». 
- Konsignatorning yalpi daromadi summasiga: 
D-t 9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad». 
K-t 9900-«Yakuniy moliyaviy natija». 
- Sotish xdjmiga hisoblangan KKS summasiga: 
D-t 4010-«Haridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar» 
K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzlar». 
-
Bojxonada 
avval 
tulangan 
QQSni 
hisobga 
olish: 
D-t6410-«Byudjetgato‘lovlarbo‘yichaqarzlar» 
K-t 4410-«Soliq bo‘yicha bo‘nak to‘lovlari». 
-
Byudjetga tulangan QQS summasiga: 
D-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzlar» K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti». 
Davr harajatlarini hisobga olish 
D-t 9900-«Yakuniy moliyaviy natija» 
K-t 9430-«Boshqa operatsion harajatlar». 
2. Yalpi daromad va yagona soliq to‘lovchilar. 
- QQS, 
bojxona 
bojlari 
va 
aktsiz 
solig‘ini 
hisoblab 
yozish 
va 
to‘lash: 
D-t 9430-«Boshqa operatsion harajatlar» 
K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik». 
D-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha kdrzdorlik» K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti». 
- Tovarni 
sotishdan 
tushgan 
yalpi 
tushumning 
kelib 
tushishi: 
D-t 5110-«Hisob-kitob schyoti» 
K-t 4010-«Haridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar». 
- Konsignator 
komissiyasi 
summasi 
bilan 
birgalikda 
konsignatsiya 
tovari 
qiymatiga: 
D-t 4010-«Haridor va buyurtmachilardan olinadigan schyotlar» 
K-t 9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad». 
- Sotish sanasigacha bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki rasmiy kursi bo‘yicha 
konsignant daromadi summasiga va bo‘yicha konsignatsiya tovarining qiymatiga: 
D-t 9120-«Sotilgan tovarlar tannarxi» K-t 6990-«Boshqa majburiyatlar». 
Bir vaqtning o‘zida 004-«Komissiyaga qabul qilingan tovarlar» hisobvarag‘idan 
konsignatsiya tovari qiymati hisobdan chiqariladi. 
- Konsignatorning yalpi daromadi summasiga: 
D-t 9020-«Tovarlarni sotishdan olingan daromad» K-t 9900-«Yakuniy moliyaviy natija». 
- Yalpi daromad so ligi hisoblab yozilgan va tulangan: 
D-t 9810-«Daromad (foyda) solig‘i bo‘yicha harajatlar» 
K-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik». 
D-t 6410-«Byudjetga to‘lovlar bo‘yicha qarzdorlik» 
K-t 5110- «Hisob-kitob schyoti». 
- Davr harajatlarini hisobdan chiqarish: 

---

208 
D-t 9900-«Yakuniy moliyaviy natija» K-t 9430-«Boshqa operatsion harajatlar».