O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

18.2. Davlatning ijtimoiy himoya dasturlarini moliyaviy 
ta‟minlash manbalari. Aholini ijtimoiy qo„llab-quvvatlashda 
davlat byudjetining o„rni va ahamiyati
Aholini ijtimoiy muhofaza qilish jarayonida shakllanadigan 
iqtisodiy munosabatlar mamlakatning umumiy moliyaviy 
iqtisodiy holatiga muvofiq takomillashib boradi.
18.3-rasm. 
Aholini ijtimoiy muhofaza qilish tadbirlarini 
moliyalashtirish manbalari
240
 
 

240
Abdurahmonov Q.X. va boshqalar. Ijtimoiy soha iqtisodiyoti. Darslik. –T.: 

―Iqtisodiyot‖, 2013. 125-b. 
1,2 
• davlat byudjeti mablag‘lari 
• davlatning ijtimoiy yo
‘
nalishdagi maqsadli jamg
‘
armalari mablag
‘
lari 
3,4 
• ijtimoiy sug
‘
urta mablag
‘
lari 
• korxona va tashkilotlarning o
‘
z mablag‘lari 
5,6 
• xayriya va homiylik tashkilotlarining mablag
‘
lari 
• xalqaro tashkilotlarning mablag
‘
lari 
7,8 
• aholining yaxshi ta‘minlangan va boy qatlamlarining ixtiyoriy xayr-
ehsonlari 
• boshqa mablag
‘
lar 

---

505 
Ijtimoiy muhofazaga yo‗naltirilayotgan mablag‗larning 
miqdori mamlakatda amalga oshirilayotgan davlat dasturlariga 
va ijtimoiy siyosatning samaradorligiga bog‗liq. 
Bugungi kunda aholini ijtimoiy himoya qilish tadbirlarini 
moliyalashtirishning ko‗pkanalli tizimi shakllangan (18.3-
rasm):
 
Davlat byudjeti mablag‗lari.
Davlat byudjeti mablag‗lari 
hisobidan aholini ijtimoiy himoya qilish maqsadida quyidagi 
xarajatlar amalga oshiriladi: 

14 yoshgacha bolalari bo‗lgan oilalarga har oylik 
nafaqalar;

2 yoshgacha bolalari bo‗lgan onalarga to‗lanadigan 
nafaqalar;

kam ta‘minlangan oilalarga beriladigan har oylik yordam 
puli. 
Davlat 
byudjetidan 
moliyalashtiriladigan 
ushbu 
to‗lovlarning huquqiy asosini voyaga yetmagan bolalari bo‗lgan 
oilalarga va kam ta‘minlangan oilalarga aniq tarzda ijtimoiy 
yordam berishni kuchaytirish, respublika aholisining real 
daromadlari va farovonligi barqaror o‗sishi sharoitlarida aholini 
ijtimoiy muhofaza qilish chora-tadbirlarini amalga oshirishda 
fuqarolarning o‗zini o‗zi boshqarish organlarining roli va 
mas‘uliyatini oshirish maqsadida qabul qilingan O‗zbekiston 
Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2012-yil 12-dekabrdagi 
―Ijtimoiy nafaqalarni tayinlash va to‗lash tartibini yanada 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi 350-sonli qarori 
tashkil qiladi. 
Bolali oilalarga nafaqalar, bola parvarishi bo‗yicha nafa-
qalar 
va 
moddiy 
yordam 
to‗lovlarini 
mablag‗ 
bilan 
ta‘minlashning manbalarini quyidagilar tashkil qiladi: 

mahalliy byudjetlar mablag‗lari;

byudjetdan tashqari manbalar (jamoat va xayriya 
jamg‗armalari, korxonalarning mablag‗lari, fuqarolarning 
ixtiyoriy xayr-ehsonlari va boshqalar).

---

506 
Mahalliy byudjetlar mablag‗lari hisobidan tegishli 
nafaqalar va moddiy yordamni to‗lash Xalq bankining 
bo‗linmalarida (filiallarida) fuqarolarning o‗zini o‗zi boshqarish 
organlarining maxsus bank hisobraqamlariga o‗tkaziladigan 
Davlat byudjeti xarajatlarining tegishli iqtisodiy tasnifi bo‗yicha 
aks ettirilgan holda amalga oshiriladi.
Davlatning ijtimoiy yo‗nalishdagi maqsadli jamg‗armalari 
mablag‗lari. 
Katta yoshdagi aholi, nogironlar va boquvchisini 
yo‗qotganlarni ijtimoiy muhofazalash tizimida pensiya ta‘minoti 
eng asosiy bo‗g‗in hisoblanadi. U bir necha vazifalarni bajaradi, 
ularning eng muhimi mehnat qobiliyatini yo‗qotganlik 
munosabati bilan yo‗qotilayotgan daromadni kompensatsiya 
qilishdir. 
Shu 
maqsadda 
O‗zbekiston 
Respublikasida 
byudjetdan tashqari Pensiya jamg‗armasi tashkil etilgan bo‗lib, 
davlatning ijtimoiy yo‗nalishdagi maqsadli jamg‗armasi sifatida 
fuqarolar pensiya ta‘minotining asosiy manbayi bo‗lib xizmat 
qiladi.