O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov kompyuter ta’minoti

Kompyuterlarning klassifikasiyasi
. Kompyuterlar xotirasining hajmi, 
amallarni bajarish tezligi va boshqa xususiyatlarini inobatga olgan holda 5 guruhga 
bo`lish mumkin: 
Super kompyuter
. Juda katta tezlikni va katta hajmdagi masalalarni yechish 
uchun mo`ljallangan kompyuterlar. Ular yordamida ob-havo global prognozi, uch 
o`lchovli fazoda turli oqimlarning kechishi, global axborot tizimlari va hokazolarni 
boshqarish masalalari bajariladi. Bunday kompyuterlar soni jahonda 500 ta. 
Katta kompyuter
. Fan texnikaning turli sohalariga oid masalalarni yechishga 
mo`ljallangan kompyuterlar. 
Mini kompyuter.
Katta kompyuterlardan bir pog`ona past kompyuterlar.
PC-Shaxsiy kompyuter
. Hozirgi kunda korxonalar, o`quv yurtlar, turli 
muassasalar va xonadonlarda keng tarqalgan kompyuterlar. 
Notebook - Bloknot kompyuter.
Hajmi ixcham va elektr energiyasi ichiga 
o`rnatilgan batareya (akumlyator) orqali ta`minlaydigan SHKlar.
Portativ kompyuter
. kompyuter eng oddiy sondagi elektron qismlardan 
tashkil topgan bo`lib, bu qismlarga nisbatan bajariladigan eng oddiy vazifalarning 
turi esa juda ham oz. Kompyuterlarning bunday elementlari va vazifalari o`tgan 45-
50- yillar ichida deyarli o`zgarmadi, ammo bu elementlarning fizik tuzilishida 
muhim o`zgarishlar yuz berdi. Kompyuterlarning har bir rivojlanish bosqichi 
kompyuterlarning elementlar majmui bilan, ya`ni elementlar bazasi orqali 

---

11 
belgilanadi. EHMning elementlar bazasi o`zgarishi bilan uning xususiyatlari, tashqi 
ko`rinishi va imkoniyatlari ham o`zgarib bordi. Inson tomonidan shu paytgacha 
ixtiro qilingan hech bir texnik qurilma EHMlar kabi jadal rivojlanmagan. Har 10-12 
yilda EHMning tuzilishi va ishlab chiqarilishida katta o`zgarishlar yuz bergan. 
Bunday keskin o`zgarishlar natijasida ular eski EHMlarni yangi modellarning 
qo`llanilish sohalari tobora kengaytirilib borildi va natijada ular eski EHMlarni siqib 
chiqara boshladi. Hisoblash texnikasining rivojlanish davrida biri o`rniga boshqasi 
vujudga keladigan EHM avlodlari haqida gapirish o`rinlidir. 
Shunday qilib, hisoblash texnikasi avlodlarining almashishi asosida EHMning 
elementlar bazasining yangilanishiga asoslanadi. Ya`ngi elementlar bazasining 
vujudga kelishi EHM qismlari, ishlashining yangi tamoyillarini, materiallarning 
yangi xossalarini va ishlab chiqarishning yangi usullarini ochishga olib keladigan 
fundamental va amaliy fan sohalarining rivojlanishiga bog`liqdir. Elementlar 
bazaning yangilanishi hisoblash texnikasini ishlab chiqaradigan zavodlarni to`la 
qayta qurishni, yangi texnologik jarayonlar, jihozlar va boshqa uskunalarni ishlab 
chiqarishni taqozo etadi. Shuning uchun bunday almashish hisoblash texnikasining 
xususiyatlarini tubdan yaxshilay olgandagina o`zini oqlaydi.