Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

Тадқиқотчилик 
лойиҳалари. 
Тадқиқотчилик 
лойиҳаларини 
ўқувчининг тадқиқотчилик фаолиятининг энг юқори босқичи деб ҳисоблаш 
мумкин. Назарий-экспресс тадқиқотлар, тажрибалар ўтказиш усулларини 
эгаллаган ўқувчилар махсус танлаб олинган методикалар бўйича 
тадқиқотчилик лойиҳаларини олиб борадилар. 5-6-синфдан бошлаб 
ўқувчиларда тадқиқотчиликка қизиқишнинг намоѐн бўлиши, тадқиқот 
ўтказишнинг бир қанча босқичларини ўтиши келгусида уларнинг илмий 
ишлари сари қўйган биринчи қадами бўлади. Масалан: 
Ажойиб кактуслар. 
Алое - деразамдаги яшил доктор. 
Атиргул - гуллар маликаси. 
Барчага таниш арча. 
Доимий яшил либос сири. 
Фитонцидларнинг микроорганизмларга таъсири. 

---

183 
Фотосинтез - табиат жумбоғи. 
Карам - полиз маликаси. 
Карам - сабзавотлар ичида энг биринчи. 
Мактаб ҳовлисидаги фитонцид ўсимликлар ҳақида. 
Ўсимликлар ҳаѐтида хазонрезгиликнинг аҳамияти. 
Ўсимликларнинг ўзаро муносабатлари. 
Полизимиздаги дорихона. 
Қадимдан таниш табиб. 
Қоқиўт - кичкина табиб. 
Шакли ўзгарган барглар. 
Шакли ўзгарган ер усти новдалари. 
Шакли ўзгарган ер ости новдалари. 
Синоптик ўсимликлар. 
Хушчақчақ ловия. 
Яшил дорихона. 
Яшил лаборатория. 
Яшил табиб. 
Юм-юмалоқ декча, ичи тўла михча. 
Заҳарли ўсимликлар. 
Замбуруғлар - ўсимликми ѐки ҳайвон. 
Ўқув фанига қизиқишнинг ортиши, адабиѐтлар билан ишлаш ва 
тажрибалар ўтказиш кўникмаларининг ортиши, дарсдан ташқари вақтда 
қўшимча шуғулланиш истагининг пайдо бўлиши, мустақил ишлашга интилиш, 
ўзининг ―кашфиѐтлари‖ ва муваффақиятлари билан ўртоқлашиши - буларнинг 
барчаси ўқувчилар олиб борган тадқиқотчилик фаолиятидан кутилган ва муҳим 
аҳамиятли натижалардир. Тадқиқотчилик ишлари ўқувчиларда юксак ижодий 
фаолликка, мустақил фикр юритишга эришишлари учун ѐрдам беради. 
Ўқувчиларнинг ўқув-тадқиқот ишларини ташкил этишдан кутиладиган 
натижалар: 

---

184 
ўқувчилар ўқув дастурида белгиланган билимларга нисбатан кўпроқ 
билимга эга бўладилар; 
ўқув-тадқиқот усуллари ва методларини эгаллайдилар; 
зарур билимларни топиш учун мустақил равишда қўшимча адабиѐтлар 
билан ишлашни ўрганадилар; 
керакли маълумотларни танлаш, саралаш кўникмасини эгаллайдилар;
тушунча ва ҳодисаларни мустақил таққослашга ўрганадилар; 
ўзининг шахсий фикрини билдириш, хулосалар чиқариш, ўз фикрини 
аниқ ва дадил ифода этиш малакасига эга бўладилар.