Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат педагогика

2.4. Биологик кўникма ва малакаларни таркиб топтириш йўллари. 
Биологик таълим мазмунининг иккинчи таркибий қисмини фаолият 
усуллари, яъни кўникма ва малакалар ташкил этади. 
Кўникма – бирор фаолиятни ўзлаштирилган усули, малака эса, мазкур 
кўникманинг автоматлашган кўриниши саналади. 
Биология ўқитувчиси ўқувчиларда биологик кўникма ва малакаларни 
таркиб топтириш босқичларини чуқур англаган бўлиши керак. 
Ўқувчилар томонидан кўникмалар қуйидаги босқичлар ѐрдамида 
ўзлаштирилади: 
кўникма таркибига кирадиган иш усулларини аниқлаш; 

---

48 
кўникма таркибига кирадиган иш усулларини бажариш; 
бу иш усулларини такроран бажариш; 
амалда қўллаш; 
натижаларни текшириш. 
Биологияни ўқув дастуридан ўрин олган кўникмаларни умумий ҳолатда 
қуйидаги гуруҳларга ажратиш мумкин: 
морфологик кўникмалар – органлар шакли ва тузилишини ажрата олиш; 
анатомик кўникмалар – ҳужайра органоидларининг тузилиши ва 
функциясини 
аниқлаш, 
катталаштирувчи 
асбоблар 
билан 
ишлаш, 
микропрепаратлар тайѐрлай олиш; 
физиологик кўникмалар – тирик организмларда содир бўладиган ҳаѐтий 
жараѐнларни ўрганишга оид оддий тажрибалар ўтказиш, кузатишлар олиб 
бориш;
систематик кўникмалар – систематик гуруҳ белгилари ва хусусиятлари-
ни аниқлай олиш; 
экологик кўникмалар – организмларнинг яшаш муҳитига мослашиш 
шаклларини аниқлаш, экологик системалардаги озиқ занжирининг таркибий 
қисмларини аниқлаш; 
остеологик кўникмалар – таянч-ҳаракатланиш органларининг ўзига хос 
хусусиятларини аниқлаш, тузилиши ва функциясини белгилаш; 
Ўқитувчи ҳар бир дарсга пухта тайѐргарлик кўриши, мавзу мазмунидаги 
биологик, ўқув, амалий ва меҳнат кўникмаларини аниқлаши, уларни 
ўқувчиларда таркиб топтириш босқичларига амал қилган ҳолда дарс, дарсдан 
ташқари ишларда ошириши, эришилган натижаларни таҳлил қилиши, 
ўқувчиларнинг кўникмаларни эгаллаш жараѐнидаги типик хатоликларни 
аниқлаши, унга барҳам бериш чораларини қўллаши лозим.