A. K. Igamberdiev S. Aliqulov traktorlar va qishloq xo’jaligi mashinalaridan foydalanish, texnik servis

10.3-§. Agregat ish unumini oshirishning asosiy zaxiralari 
Agregatlar ish unumi darajasiga tashkiliy-xo‗jalik, texnikaviy, tashkiliy-
texnologik va sotsiologik omillar qatta ta‘sir ko‗rsatadi.
Tashkiliy-xo„jalik zaxiralari:
-
er maydonining kattaligi va ekin turlariga qarab fermer xo‗jaligi ishlab 
chiqarishini mexanizatsiyalash uchun talab etiladigan mashina turlari va 
miqdorlari aniqlash.
SHuni unutmaslik kerakki, mashinalarning me‘yordan ortiqchaligi ham, 
kamligi ham xo‗jaliklarga zarar keltiradi;
-
mashinalarni yil davomida maqbul yuklanishini ta‘minlash;
-
asosiy ekinlardan, shu jumladan g‗alladan bo‗shagan maydonlarga takroriy 
yoki oraliq ekinlarni ekish;
-
agregatlarni smenaviy (kundalik) ish unumini keskin oshirish (dvigatel 
nominal quvvatidan 30-40% kam foydalanish yonilg‗i solishtirma sarfini 
10-12 foizga oshirib yuboradi);
-
fermer xo‗jaliklarida dalachilik ishlarining ketma-ketligiga qat‘iy amal 
qilish;
-
alohida mashina, mashinalar guruhi va butun (yaxlit) mashina parki ishini 
operativ boshqarish (mashinalarni otryad usulida ishlatish, dispetcherlik 
xizmatini yo‗lga qo‗yish).

---

61 
Texnikaviy zaxiralari:
-
mashina detallari, uzellari, ayniqsa texnologik materiallar bilan o‗zaro 
ta‘sirda bo‗lgan ishchi qismlar puxtaligini oshirish (buzilishlar soni keskin 
kamayadi);
-
traktor 
(dvigatel) 
quvvatidan 
to‗la 
foydalanish 
(traktorni 
kombinatsiyalashgan va keng qamrovli mashinalar bilan agregatlash);
-
ruxsat etilgan qiyalikdagi tayanch tekisliklari bo‗ylab harakatlanish (qiyalik 
burchagi me‘yorda bo‗lgan dalalarda ishlash);
-
agregatning salt harakati ulushini kamaytirish (yonma-yon joylashgan 
dalalardagi texnologik operatsiyalarni navbati bilan bajarish); 
-
g‗ildiraklarning shataksirab ishlashiga yo‗l qo‗ymaslik (loy yoki namligi 
me‘yordan ortiq dalalarda ishlamaslik, shina protektorlari va zanjir 
tishlarini edirilmagan bo‗lishi);
-
mashinalarni optimal yuklanish-tezlik rejimlarida ishlatish (agrotexnologik 
tezlikda ishlatish); 
-
daladagi tuproqning mexanik-fizik xususiyatlari va ekinlar hosildorligidan 
kelib chiqib, tuproqqa ishlov beruvchi va o‗rim-yig‗im texnikalarining ish 
tezliklarini o‗rnatish;
-
mashinalarni zo‗riqishlardan saqlovchi va avtomatik qurilmalar bilan 
jihozlash.