A. K. Igamberdiev S. Aliqulov traktorlar va qishloq xo’jaligi mashinalaridan foydalanish, texnik servis

 
8.2-§.
 Agregatlarning harakatlanish usullari 
 
Qishloq xo‗jaligi agregatlari dala ishlarini bajarishda 3 usulda harakatlanishi 
mumkin (8-rasm). 
 
D o i r a v i y x a r a k a t l a n i sh - bunda agregatning ish yo‗llari ishlov 
berilayotgan dalaning hamma tomoniga parallel bo‗ladi. Bu usulda agregat dala 
chetidan o‗rtasiga yoki o‗rtadan chetga harakatlanadi, bunda agregat ish yo‗lida 90
0
burchak ostida burilib,salt yurishsiz harakatlanadi (18a-rasm). 
a 
b 
s 
18-rasm. Agregatlarning doiraviy (a), bo„ylama (b) va
diagonal (s) harakatlanish usullari 
 
B o‗ y l a m a x a r a k a t l a n i sh - bunda agregatning ish yo‗llari ishlov 
berilayotgan dalaning hech bo‗lmasa bir tomoniga parallel bo‗ladi. Bo‗ylama 
Harakatlanish usuli amalda ko‗proq qo‗llaniladi, bu usulda agregat paykal bo‗ylab 
to‗g‗ri chiziqli Harakatlanib ishlaydi, paykallar oxiridagi burilish yo‗lagida salt 
yurishlar bajaradi (18b-rasm).
D i a g o n a l x a r a k a t l a n i sh - bunda agregatning ish yo‗llari ishlov 
berilayotgan dalaning tomonlariga nisbatan burchak ostida bo‗ladi. Diagonal 
Harakatlanish usuli kam bo‗lib, asosan erni ekish oldidan ishlashda (tirmalash) 
qo‗llaniladi. Bunda agregat diagonal mokkisimon va diagonal- kesishma ko‗rinishi 
bo‗yicha Harakatlanadi (18s-rasm).
Bu usullarning xillari ko‗p. Qishloq xo‗jaligi ishlarini bajarishda eng ko‗p 
qo‗llaniladigan bo‗ylama Harakat ko‗rinishlari 3-jadvalda keltirilgan. 
8.3-§.
 Agregatlarning ish yo„llari koeffitsienti 
Agregatlarni ish yo‗llari koeffitsienti ularning harakat usullarini baholashning 
muhim ko‗rsatgichi hisoblanadi. Bu koeffitsient ushbu formula yordamida topiladi:

---

52 
salt
ish
ish
S
S
S



bu erda: S
ish
- ish yo‗llarning umumiy uzunligi, m; S
salt
- salt yurishlar yo‗lining 
umumiy uzunligi, m. 
Qishloq xo‗jaligi ishlarini bajarishda ko‗p qo‗llaniladigan agregatning 
harakatlanish usullariga qarab ish yo‗llari koeffitsientlari agregatning paykaldagi 
harakatini bir sikliga taqriban quyidagicha aniqlanadi: 
Mokkisimon harakatlanib, nok-sirtmoqsimon burilishda: 
e
R
S
S
ish
ish
2
6
0




Mokkisimon harakatlanib, sirtmoqsiz doiraviy burilishda: 
e
R
S
S
ish
ish
2
0





Qoplama harakatlanib, to‗g‗ri chiziqli sirtmoqsiz burilishda: 
e
S
R
L
L
ish
ish
2
5
,
0
14
,
1
0





bu erda: 
L
ish
- agregatning bir ish yo‗li uzunligi, m; 
R
o
- agregatning burilish radiusi, 
m; S - paykalning eni, m;
e
- agregatning paykaldan chiqish uzunligi, m.