A. K. Igamberdiev S. Aliqulov traktorlar va qishloq xo’jaligi mashinalaridan foydalanish, texnik servis

b u r i l i sh y o„ l a g i n i n g e n i
(
E
min
) – nazorat chizig‗i bilan 
dalaning chetigacha bo‗lgan masofa.
Agregatlarini dalada ishlatish paytida u yoki bu turdagi burilishlarni qo‗llash 
imkoniyati (2-jadval) bajaradigan ish turi, ishning sharoitlari, agregatning turi va 
tarkibi, mashinalarni traktorga tirkalishiga qarab aniqlanadi.
2-jadval 
Asosiy qishloq xo„jaligi ishlarini bajarishda qo„llaniladigan agregatlarning 
burilish usullari va shakllari 
t/r 
Agregatlar turi 
Burilish usuli 
Burilish shakli 

---

50 
1 
Oddiy (osma, tirkama) 
pluglar bilan er haydash 
Sirtmoqsiz 
to‗g‗ri chiziqli burilish
 
2 
Aylanma pluglar
bilan er haydash,
8 qatorli seyalka 
bilan chigit ekish 
Sirtmoqli
orqaga yurish 
bilan burilish 
 
3 
Tirmalash, disklash, 
molalash, tekislash, 
Sirtmoqli 
bir tomonlama burilish 
 
4 
G‗alla o‗rish,
tirkamali mashinada 
paxta terish,
o‗t va pichan o‗rish 
Sirtmoqsiz
to‗g‗ri chiziqli burilish
 
5 
G‗o‗zani
defoliatsiya qilish 
va kimyoviy ishlov 
berish, ariq olish
va tekislash 
Sirtmoqsiz
to‗g‗ri chiziqli burilish
 
 
 
6 
Boshqa barcha
ishlar 
Sirtmoqsiz
doira bo‗ylab
burilish
 
SHuni esda tutish kerakki, dala oxirida sirtmoqsiz burilish uchun sirtmoqsimon 
burilishdagiga nisbatan ensizroq joy talab qilinadi, bu esa daladan unumli foydalanish 
uchun juda muhim hisoblanadi.
Burilish usullarini tanlashda agregatning texnik-iqtisodiy ko‗rsatgichlari yuqori 
bo‗lishi 
asosiy 
mezon 
hisoblanadi. 
SHunday 
qilib, 
paxtachilikda 
mexanizatsiyalashtirilgan ishlarni bajarishda faqat sirtmoqsiz burilishlar - doiraviy va 
to‗g‗ri chiziqli qismi bor burilishlardan iborat Harakat usullaridan foydalangan 
ma‘qul. Bu burilishlarni amalda bajarish oson va qulay. 
Dalalar atrofini himoya daraxtlari o‗rab turganligini hisobga olgan holda
burilish yo‗lagini eni agregatning yarim kengligiga (
0,5dk
) teng masofada 
kengaytirish talab etiladi. SHu bilan birga burilish yo‗lagiga ishlov berish uchun 
uning kengligi agregatning qamrash kengligini butun katta soniga teng qilib olinadi. 

---

51