O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti «axborot texnologiyalari» kafedrasi

Avtomatlashtirilgan axborot tizimlarining tasnifi 
Tasnif variantlari 
Tasnif belgilari 
Avtomatlashtirish 
darajasi bo‘yicha 
Avtomalashtirilgan 
Avtomatik 
An’anaviy (avtomatlashtirilmagan) 
Boshqaruv jarayoni
turlari bo‘yicha 
Texnik (texnologik) jarayonlar ABT 
Tashkiliy boshqaruvning avtomatlashtirilgan tizimlari 
Qo‘llanilish sohasi 
bo‘yicha 
Ishlab chiqarishning AAT 
Ijtimoiy soha AAT 
Boshqaruvning AAT 
Faoliyat ko‘rsatish 
sohasi bo‘yicha 
Sanoat 
Kishlok xo‘jaligi 
Transport va boshqalar 
Qo‘llanilish doirasi 
bo‘yicha 
Ilmiy tadqiqotlarning AAT 
Loyihalashtirishning avtomatlashtirilgan tizimlari 
Ishlab chiqarishni texnologik tayyorlashning avtomatlashtirilgan tizimlari 
Avtomatlashtirilgan o‘qitish tizimlari 
Tashkiliy-iqtisodiy boshqaruvning axborot tizimlari 
Boshqaruv tizimi 
darajasi bo‘yicha 
Umumdavlat boshqaruvining axborot tizimlari 
Tarmoqlararo boshqaruvning axborot tizimlari 

---

Hududiy boshqaruvning axborot tizimlari 
Korxona tashkilotlarning axborot tizimlari 
Mujassamlanish 
darajasi bo‘yicha 
Masalalararo axborot tizimlari 
O‘zaro bir-biri bilan bog‘lik, masalalarni avtomatlashtirish (kenja tizim) 
O‘zaro bir-biri bilan bog‘liq kenja tizimlarni avtomatlashtirish (bloklar) 
Mujassamlashgan tizimlar 
Kompleks tizimlar 
Sifat darajasi bo‘yicha 
Axborot-qidiruv tizimi 
Axborot-ma’lumot beruvchi tizim 
Ma’lumotlarni qayta ishlash tizimi 
Axborot-maslahat beruvchi tizim 
Ekspert tizimi 
Qarorlar qabul qiluvchi tizim 
 
7. Axborot tizimlarini boshqaruv jarayoni ko‘rinishi bo‘yicha sinflanishi 
 
Boshqaruv jarayoni ko‘rinishiga ko‘ra 
texnik (texnologik) jarayonlarni 
avtomatik boshqarish tizimlari (TJABT) va tashkiliy (yoki ma’muriy) 
boshqarishning avtomatlashtirilgan tizimlari (TBAT) o‘zaro farqlanadi. 
Dastlabkisi texnologik jarayonlarni keng ma’noda boshqarish-ga (raketa, stanok 
va hokazolarni boshqa-rish), ikkinchisi – ijtimoiy va iqtisodiy xususiyatga ega 
ob’ektlarni boshqarish uchun mo‘ljallangan. Ularning asosiy farqi boshqarish 
ob’ektining mazmunida. Birinchi holda – bu turli xil mashina, asbob-uskuna, 
qurilmalar bo‘lsa, ikkinchisida – eng avvalo odamlar, jamoa sanaladi. Boshqa bir 
farqi – axborot uzatish shaklida. Birinchi tizimlarda axborot uzatishning asosiy 
shakllari bo‘lib turli xil signallar (elektrik, optik, mexanik va hokazo) xizmat 
qiladi. Ikkinchi xil tizimlarda asosiy axborot uzatish shakli – hujjatdir. 
So‘nggi paytlarda TJABT va TBATning yagona integratsiyalash-gan 
boshqarish tizimiga qo‘shilish tendensiyasi kuzatiladi. Bunday qo‘shi-lishda 
tizimda aylanuvchi axborotlarni signallar va maxsus turdagi hujjatlar shaklida 
mashina tashuvchilarga uzatiladi. Bu bilan TJABT va TBAT o‘rtasidagi farqlar 
ma’lum darajada yo‘qoladi.