R. H. Djurayev pedagogika fanlari doktori, akademik

Metod, ya'ni uslub, axborotni uzatish va qabul qilish xarakteriga 
qarab: 
So‘z orqali ifodalash
Ko‘rgazmalilik
Amaliy namuna . 
Rag‘batlantirish va jazo
Irodani safarbar etish
Ijtimoiy ongni shakllantirush 
Bu metodlar o‘z navbatida quyidagi guruhlarga bo‘linadi. 
Birinchi guruh - so‘z orqali uzatish, maslahat berish, ma'lumotlarni eshitish 
orqali qabul qilish, hikoya, ma'ruza, suhbat va boshqa uslublar; 
Ikkinchi guruh - kinofil'mlar, tasviriy san'at, badiiy san'at va boshqa ko‘rish 
orqali tarbiyalash uslublari 
Uchinchi guruh – tarbiya jihatlarini amaliy mehnat harakatlari orqali berish, 
o‘rnak ko‘rsatish, boshqalar mehnatini misol tariqasida ko‘rsatish. 
To‘rtinchi guruh – yaxshi bajarilgan ishlarni ma'qullash, minnatdorchilik 
bildirish, iqtisodiy va ma`naviy rag‘batlantirish. 
Tarbiya vositalari
biron - bir tarbiyaviy masalani maqsadga muvofiq yo‘l 
bilan hal qilishni tashkil etish uchun ishlatiladi. (Ko‘rsatmali ko‘n ikmalar, 
kitoblar, radio, televidenie). Bundan tashqari bo‘lajak mutaxassislar jalb qilingan 
faoliyat turlari kinofil'mlar, meditsina xaritalari, sport va boshqa faoliyat turlari 
tarbiya vositalari bo‘lishi mumkin.
 
 
Tarbiya jarayonining xususiyatlari 
Tarbiya jarayonining xususiyatlari 
Ko‘p 
qirrali 
jarayon 
uzoq 
muddat 
davom 
etadi 
yaxlit holda va 
konentrik 
asosda amalga 
oshadi
Ikki 
tomonlama 
xususiyat,bolanin
g faolligi 
Qarama-qarshliklar 
ko‘pligi 

---

133 
 
Tarbiya metodi (yunoncha «metodos» – yo‘l) tarbiya maqsadiga erishishning 
yo‘li. Tarbiya amaliyotiga tatbiq etilganda, metodlar – bu tarbiyalanuvchilarning 
ongi, irodasi, tuyg‘ulari va xulqiga ta'sir etish usullaridir. 
Tarbiya usullari – umumiy metodning bir qismi, alohida harakati, yanada 
aniqlashuvi. Obrazli aytganda, usullar – bu qo‘yilgan maqsadga tezroq erishish 
uchun tarbiyachi o‘zining tarbiyalanuvchilari bilan yo‘l ochadigan o‘rganilmagan 
so‘qmoq. Agar uni boshqa tarbiyachilar ham foydalana boshlasa, u holda asta-
sekin usullar keng ustunli yo‘llar – metodlarga aylanishi mumkin.
Shu jihatdan olganda, yoshlarimizni har tomonlama sog‘lom va barkamol 
etib tarbiyalash, hayot abadiyligi, avlodlar davomiyligini ta'minlaydigan 
ma'naviyat qo‘rg‘oni bo‘lgan oilani mustahkamlash butungi kunda bar-
chamizning nainki asosiy vazifamiz, balki insoniy burchimizga aylanishi lozim.