Tayyorladi: 107-guruh talabasi

TCP - Transmission Control Protocol
. Uzatishni boshqaruvchi protokol. IP
yordamida tashishni ta'minlaydi. Bu protokolning eng kuchli tomoni uning

---

ishonchliligidir. Xatoliklarni tashxislab chiqadi va ular xaqida boshqa qatlamlarga
ma'mlumot beradi. (Agar bu xatoliklarni o‘zi bartaraf etolmasa).
TCP ilovalardan axborotning katta bloklarini oladi va ularni segmentlarga bo‘lib
chiqadi. Xar bir segmentni tartib bilan shunday raqamlab chiqiladiki, axborot
belgilangan manzilga yetib borgach, qabul qiluvchi TCP yuborilgan axborotni raqamlari
bo‘yicha xuddi avvalgi, boshlang‘ich xolatdagidek, butun blok xolatiga keltira oladi.
Jo‘natuvchi TCP axborotni jo‘natganidan keyin qabul qiluvchi TCP dan axborotlar
to‘laliicha yetib borganligi xaqida ma'lumot (tasdiq) kutadi, yetib borganligi xaqida
xabar kelmagan blok qismini qayta jo‘natadi.
Jo‘natuvchi TCP OSI modelining pastki qatlamlariga axborot uzatishdan oldin
qabul qiluvchi TCP bilan aloqa o‘rnatish maqsadida bog‘lanadi. Natijada virtual kanal
xosil bo‘ladi. Bu turdagi kommunikatsiya ya'ni, aloqa –
ulanishga mo‘ljallangan
deb
nomlanadi. Bu vaqtda TCP ning ikkala qatlami jo‘natiladigan ma'lumot miqdori (soni)
ni qanchiligi xaqida kelishishadi. Kelishuv amalga oshirilganidan so‘ng ilovalar qatlami
uchun ishonchli aloqa bosqichi boshlanadi.
IP - Internet Protocol
. Tarmoqdagi xar bir kompyuter bir biri bilan aloqa urnata
olishi uchun (bir birlarini tushinishlari, tanishlari uchun) o‘z identifikatsion (shaxsiy,
ushbu tarmoqda takrorlanmaydigan) nomiga ega bo‘lishi kerak. Bu nom, ushbu qurilma
qaysi tarmoqda ekan, uning ushbu tarmoqdagi identifikatori qanday degan savollarga
javob bo‘ladi. Tarmoqning xar bir bog‘lamasi (uzeli) IP manzilga (mantiqiy manzil) ega
bo‘ladi. Bu manzil o‘zida marshrutizatsiyani (yo‘nalish, o‘tish)ni anchagina
osonlashtiradigan, muxim, kodlangan axborotni saqlaydi. IP manzil – bu sonli
identifikator bo‘lib u tarmoqdagi xar bir kompyuterga biriktirilgan bo‘ladi, bu manzil
kompyuterning tarmoqdagi joylashgan joyini ko‘rsatadi.
Demak, IP manzil – 32 bitli axborotdan tashkil topgan bo‘lib, u to‘rt bo‘limga
(oktet) bo‘lingan.xar bir oktet 0 - 255 raqamlar bilan belgilanadi. IP manzillarning
ko‘rinishilarining uch xili mavjud:

130.57.30.56;

10000010.00111001.00011110.00111000;

82 39 1e 38.

---

Biz ko‘pincha IP manzilning o‘nlik formatdagi yozilishi bilan duch kelishimiz
mumkin. Vaxolangki, kompyuter va boshqa qurilmalar faqat ikkilik sanoq sistemasi
formatida ishlaydi.
IP manzil ikki qismdan iborat: tarmoq va xost yoki bog‘lamali. Bunga o‘xshash
tizim sifatida shaxarlar aro telefon raqamini olsak bo‘ladi. Bunda, birinchi qismi katta
bir xudud kodini bildiradi, keyingi qismi kichikroq xudud kodi bo‘lishi mumkin,
keyingi qismi yanada torroq, aynan tarmoq kodi va oxirgi segment abonent raqamini
bildiradi ya'niy, konkret aloqa apparatini bildiradi. Shunga o‘xshash IP manzillashda
ham 32 bit axborot identifikatsion raqam xisoblanmaydi. Natijada butun manzil ikki
darajali ierarxik strukturaga ega bo‘ladi.
Tarmoq manzili takrorlanmaydigan qilib xar bir tarmoqni identifikatsiyalab
chiqadi. U bir tarmoqda bo‘lgan xar bir kompyuterning IP manzilini bir qismini ifoda
etadi. Masalan, 137.57.30.56 IP manzilida tarmoq manzilini 137.57. ifodalaydi.
Xost manzili tarmoqdagi xar bir kompyuterga biriktiriladi va ular takrorlanmas
usulda identifikatorlanadi. IP manzilning bu qismi unikal ya'ni takrorlanmas bo‘lishi
kerak, chunki bu gurux xisolanadigan tarmoq manzili qismi emas balki shu gurux
ichidagi aniq bir kompyuterni ifodalovchi qismidir, u unikal bo‘lishi shart. Yuqorida
misol tariqasida keltirilgan 137.57.30.56 IP manzilida xost manzilini 30.56. ifodalaydi.