Q. X. Azizov avtomobil yo‘llarida harakat xavfsizligini ta’minlash

Svetofor ob’ektini hisoblashda quyidagi asosiy tushunchalar ishlatiladi: 
Takt
- svetoforda ma’lum bir signalning yoki ikkita signalning yonib turishi 
(masalan yashil yoki qizil sariq). 
Asosiy takt
- svetoforning signalida biron-bir yo‘nalish bo‘yicha transportlar 
harakatiga ruxsat beriladi. 
Yordamchi yoki oraliq takt
- svetoforning signalida biron-bir tomonga transportlar 
harakatlanish uchun tayyorlanadilar. 

---

60 

Davr
- taktning yonib turish uzunligi (vaqti, masalan 
t
q
=25 m; 
t
ya
=21 s, 
t
s
=4 s). 

 Faza
- asosiy va yordamchi davrlarning summasi (
с
я
t
t
+
) 
Sikl
- hamma davrlarning yig‘indisi (
t
ya
+ 
t
q 
+ 
t
q
) 

 Svetaforlarni funksional belgilanishi va konstruktiv bajarilishi bo‘yicha 
tavsiflash mumkin. 
Funksional belgilanishi bo‘yicha svetoforlar quyidagilarga bo‘linadi: 
Transportlar va piyodalar uchun. 
Konstruktiv bajarilishi bo‘yicha esa: bir seksiyali, ikki seksiyali, uch 
seksiyali, uch seksiyali qo‘shimcha seksiya bilan. 
O‘zbekistonda transport vositalarini boshqarish uchun 8 turdagi va 
piyodalarning harakatini boshqarish uchun 2 turdagi svetoforlardan foydalaniladi 
(4.6-rasm). Bu turdagi svetoforlar barcha davlatlarda ishlatilib, vertikal 
joylashtirilgan svetoforlarda yuqorida qizil, o‘rtada sariq, pastda yashil signallar 
o‘rnatiladi. Gorizontal o‘rnatilgan svetoforlarda qizil signal chapda, sariq o‘rtada 
va yashil o‘ng tomonda joylashtiriladi. Vertikal o‘rnatilgan svetoforlarda 
qo‘shimcha seksiya yashil signal seksiyasining yonida joylashtiriladi.