Guruh, uyushma, xalq erkin chatisha oladigan

---

Populyatsiya
Biologiyada
populyasiya (
lotincha
: populus — guruh, uyushma, xalq) — erkin chatisha oladigan
(yoki chatishish imkoniyatiga ega boʻlgan), aniq yashash arealini egallagan va maʼlum darajada
zamon
va 
makonda
bir-biriga oʻzaro taʼsir koʻrsatadigan 
organizmlar
guruhi. Populyatsiyadagi
genetik oʻzgarishlar turlarning kelib chiqishi, yangi oʻsimlik navlari, hayvon zotlarini yaratish va
boshqa asosini tashkil qiladi. „Populatsiya“ terminini daniyalik genetik 
Wilhelm Johannsen
genetik jihatdan bir xil boʻlmagan individlar guruhini sof liniya (genetik jihatdan bir xil boʻlgan
guruh)dan farq qilish uchun taklif etgan (1903).
Tabiatda populyatsiyaning turli xil tiplari uchraydi: yopiq populyatsiya (faqat bir-biri bilan
juftlasha oladigan individlar guruhi); panmiktik populyatsiya (individlar juftlashishi juft
tanlamasdan amalga oshadi); mendelcha populyatsiya (bir geografik arealda tarqalgan,
koʻpayish va boshqa xususiyatlari bir xil boʻlgan individlar majmui); izogen populyatsiya genetik
jihatdan aynan oʻxshash, yaʼni barcha lokuslar (xromosomaning bir gen joylashgan chiziqli
uchastkasi) boʻyicha koʻpchilik hollarda gomozigota boʻlgan individlar guruhi; muvozanatlangan
populyatsiya — genlar chastotasi (takrorlanishi) mutatsion va seleksion tazyiqlar oʻrtasidagi
muvozanatga asoslanib oʻzgarib turadi va tasodifiy juftlashish prinsipiga koʻra juftlashishda
hamda lokuslararo erkin rekombinatsiyalanishda genotiplarning amaldagi chastotasi nazariy
kutilgan holatga moye keladi. Fanda mavjud boʻlgan ideal populyatsiya tushunchasi tabiatda
uchramaydi va u faqat matematik modellarda hisobga olinadi. Masalan, zogʻora baliq yirik
koʻllarda 2 ta populyatsiya hosil qiladi, ulardan biri qirgʻoq yaqinida yashab, mayda hayvonlar
bilan oziqlanadi va sekin oʻsadi; ikkinchisi suvning chuqur qismida yashab, baliklar bilan oziqlanadi
va tez oʻsadi; gʻoʻzaning yovvoyi turlari, shuningdek, ekiladigan navlari populyatsiyasi harorat,
yorugʻlik, suv rejimi, oziqlanish va boshqalarga nisbatan turlicha reaksiyalar bilan
harakterlanadigan juda koʻp guruxlardan tashkil topgan.

---

Tabiatda populyatsiyalarning aralashib ketishiga geografik (suv havzasi, togʻ, oʻrmon, choʻl),
biologik (jinsiy apparatning tuzilishida kuyikish va uya qurish, oʻsimliklarda gullash muddatida
farq boʻlishi), ekologik (yashash muhiti — namlik, tuproq tarkibida farq boʻlishi) alohidalanish
toʻsqinlik qiladi. Populyatsiya evolyusiyaning eng kichik va asosiy birligi hisoblanadi. Chunki
evolyusion jarayon populyatsiya ichida boshlanadi. Populyatsiya individlari orasida doimo irsiy
oʻzgaruvchanlik paydo boʻlib turadi. Jinsiy koʻpayish tufayli bu oʻzgaroʻvchanlik populyatsiya
individlari orasida tarqalib, uni geterogen qilib qoʻyadi. Populyatsiyada boradigan yashash uchun
kurash va tabiiy tanlanish tufayli foydali oʻzgarishlarga ega boʻlgan individlar saqlanib qolib, nasl
beradi. Bundan keyingi evolyutsion jarayonlarda populyatsiya kenja turni hosil qiladi.
Bigon M., Harper J., Taun-send K., Ekologiya. Osobi, populyasii i soobshestva, v 2-tomax.
Perevod s ang ., M., 1989; Xoliqov P. va boshqa Biologiya, T., 1996; Mavlyanov O., Biologiya, T.,
2003.
Abdukarim Zikiryoyev, Ochil Mavlonov.
[1]
1. 
OʻzME
. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil
Ko‘proq o‘rganish
Ushbu maqolada 
Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi
 (2000-2005)
maʼlumotlaridan foydalanilgan.
Biologiyaga
 oid ushbu maqola 
chaladir
. Siz uni 
boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.ph
p?title=Populyatsiya&action=edit)
 
Vikipediyaga
 yordam berishingiz mumkin.
Adabiyot
Manbalar

---

 
Soʻnggi tahrir 1 yil avval
 
Malikxan
 tomonidan amalga oshirildi
"
https://uz.wikipedia.org/w/index
.php?
title=Populyatsiya&oldid=2184281
" 
dan olindi