O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

3.3 Rivojlangan va yirik avstralopiteklar 
Keniya, Tanzaniya va Efiopiyaning ko‘plab joylaridan rivojlangan 
avstrolopiteklarning suyak qoldiqlari topib o‘rganilgan. Ularning eng asosiysi bu 
Australopithecus afarensis
(Afarlik avstrolopitek) dir. Afarlik avstrolopitek 
bundan taxminan 4 mln yildan boshlab 2,5 mln yillar oralig‘ida mavjud bo‘lgan. 
Afarlik avstrolopiteklarning eng mashhuri bu Efiopiyaning Xadar degan joyi 
Afar cho‘lidan topilgan va fanda “Lyusi” nomi bilan tanilgan turi. Afarlik 
avstrolopiteklarga o‘xshagan gominidlarning suyak qoldivlari Tanzaniyadan 
ham topilgan. Afarlik avstrolopiteklardan tashqari Sharqiy va Shimoliy Afrikada 
3-3,5 mln vaqt oralig‘ida boshqa turdagi avstrolopiteklarning yashaganini 
ko‘rishimiz 
mumkin. Masalan Keniyaning Lomekvi degan joyidan 
Kenyanthropus platyops
(Silliq yuzli Keniyalik odam) ning suyak qoldivlari 
topib o‘rganilgan. Chad Respublikasining Koro-Toro degan joyidan esa 
Australopithecus bahrelghazali
(Baxr al G‘azallik Avstrolopitek) ning 
qoldiqlari topilgan. Avstrolopiteklarning boshqa vakillari qit'aning janubidan 
ya'ni JAR (Janubiy Afrika Respublikasi) ning Taung, Sterkfonteyn va 
Makapansgat degan joylaridan topilib ularni bitta turga 
Australopithecus 
africanus
(Afrikalik avstrolopitek)ka ajratishgan. Bu turga fanda mashhur 
birinchi avstrolopitek qoldig‘i bo‘lgan yosh bola bosh chanog‘i suyagi 
“Taunglik bola” mansubdir. Ular bundan taxminan 3,5-2,4 mln yillar ilgari vaqt 
oralig‘ida yashashgan. Eng so‘nggi rivojlangan avstrolopitek qoldiqlari bundan 
taxminan 2,5 mln yillar ilgari yashagan bo‘lib ularning qoldiqlari Efiopiyaning 
Bouri degan joyidan topilgan va 
Australopithecus garhi 
(Garxi avstrolopiteki) 
deb nomlangan.