Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Уй хўжаликларининг истеъмол харажатлари (С):
а) узоқ муддат фойдаланиладиган истеъмол буюмлари сотиб олишга; 
б) кундалик фойдаланиладиган истеъмол буюмлари сотиб олишга; 
в) истеъмол хизматлари тўловига. 
Я
лпи ички хусусий инвестиция харажатлари (I):
а) асбоб-ускуналар, машиналарни якуний сотиб олишга; 
б) корхоналар, иншоотлар, тураржой биноларини қуришга сарфланган; 
в) товар захиралари ўртасидаги фарқлар ёки захираларнинг ўзгариши. 
Т
овар ва хизматларнинг давлат хариди (G
). 
Бу гуруҳ харажатларига маҳаллий ва марказий бошқарув ҳокимияти 
идоралари томонидан корхоналарнинг пировард маҳсулотлари ва ресурслари 
хариди (автомобиль йўллари ва почта муассасалари қурилиши, давлат 
корхоналарида тўланадиган иш ҳақи) харажатлари киритилади. Лекин шу 

---

14 
ўринда таъкидлаш лозимки, бу харажатларга давлат трансферт тўловлари 
киритилмайди. 
С
оф экспорт (Хп):
мамлакатнинг импорт ва экспорт операциялари 
бўйича харажатлар ўртасидаги фарқ. 
ЯММни харажатлар орқали ҳисоблаш формуласини қуйидагича 
тасвирлаш мумкин: 
ЯИМ = С + I + G + Хп
3
 
ЯИМни даромадлар бўйича аниқлашда якуний маҳсулотни ишлаб 
чиқариш жараёнида резидент-ишлаб чиқариш бирликлари томонидан, 
қўшилган қийматлар ҳисобидан, тўланган дастлабки даромадлар қўшиб 
чиқилади. 
ЯММни даромадлари йиғиндиси кўринишида ҳисоблашда асосан 
қуйидаги кўрсаткичлардан фойдаланилади: 
-соф билвостиа солиқлар (Тn
) – билвосита солиқлар(қўшилган 
қиймат солиғи, акцизлар, божхона божлари) ва субсидиялар ҳажмлари 
ўртасидаги фарқ; 
- 
ёлланма ишчиларнинг иш ҳақлари (W) -
хусусий ва давлат 
компанияларининг ёлланма ишчиларга ҳисоблаган барча турдаги меҳнат 
ҳақи тўловларининг номинал миқдори плюс иш берувчилар томонидан иш 
ҳақи фондига нисбатан ҳисобланиб тўланадиган ижтимоий суғурта 
ажратмалари. Ўзбекистон Республикасида бу ажратма нормаси 2005 йилда 
иш ҳақи фондига нисбатан 31% бўлган бўлса. 2006 йилдан бошлаб 25 % 
қилиб белгиланди
-