Сборник научных трудов Международной научно- практической конференции«цифровизация в обучении гуманитарных дисциплин в медицинском высшем образовании»тгси, 5 марта 2022 года

 
 
ФИЗИКА ФАНИНИ УМУМТАЪЛИМ МАКТАБЛАРИДА 
ЎҚИТИШДА СМАРТ-ТЕХНОЛОГИЯЛАР 
Юсупов Эркин Ҳуррамович, 
Денов Тадбиркорлик ва педагогика институти «Табиий фанлар» 
кафедраси ўқитувчиси
 
Аннотация
: Мазкур тезисда ўрта мактабларда физика фани ўқитишда 
«смарт технологиялар»нинг аҳамияти ҳақида сўз юритилган бўлиб, унда ушбу 
технологиялар қандай муаммоларни ижобий ҳал этиши мумкинлиги баён 
этилган. 
Калит сўзлар:
смарт - таълим, электрон таълим, смарт электрон таълим, 
ахборот жамияти. 
Физика ва техника соҳаларининг юқори суръатларда ривожланиши 
табиий ва фундаментал фанларнинг асоси ҳисобланган ва умумий ўрта таълим 
мактабларида 6-синфдан бошлаб ўқитиладиган «Физика» фанини юқори 
билим, кўникма, малака ва компетенциялар асосида ўқитилишини талаб 
этмоқда. Бунга сабаб, бир томондан жамиятдаги техник тараққиётнинг 
ривожланиши ва физика, квант механикаси, тиббиёт, яшил технологиялар, 
смарт-шаҳарлар, 
смарт-технологиялар 
соҳасидаги 
ютуқлар, 
нанотехнологиялар 
асосидаги 
мураккаб 
жараёнлар 
ва 
вазифалар 
бажарилаётганлиги бўлса, иккинчи томондан физика фанига оид жараёнлар ва 
ҳисоблашда 
ишлатиладиган 
тушунчаларнинг 
оддий 
ўқувчи 
учун 
қийинлигидадир. Шу боис таълим жараёнида ушбу фанни ўқитишда мавзулар 
ва ҳодисаларни ёритиш жараёни ахборот технологиялари, замонавий таълим 
методлари асосида смарт-технологиялар воситасида тизимли, ижодий 
лойиҳалаштириб ўқитиш заруриятини туғдиради. Бу эса педагогдан юксак 
маҳорат, қобилият ва илм талаб этиб, педагогик тадқиқотларда 
компетенциявий ёндашувга кўра моделлаштирилган ишланмалар, виртуал 
лаборатория ишлари, динамик иллюацияли ўқув материалларини яратиш, 

---

262 
таълимда ахборот технологияларини қўллаш асосида такомиллаштирилган 
ишланмаларни яратиш заруриятини кўрсатади. 
Смарт-технологиялар жамиятнинг барча бўғинларини қамраб олган асрда 
педагог техник воситаларсиз «Физика» фанини қанчалик моҳирона баён 
этмасин, ўқувчи бу фан мавзулари, қонунлари, унда юз берадиган ҳодиса ва 
жараёнларни оператив англаб олиши, хотирасида сақлаши қийин. Шу сабабли, 
лаборатория эксперименти ва виртуал ишланмалар асосида, содир бўладиган 
жараёнларга оид тажрибаларни бажариб, мантиқан фикрлаб атомда юз 
берадиган қонун-қоидалар ўзлаштирилганда, ўқитишнинг самараси янада 
ошади. Шу муносабат билан лаборатория машғулотларини АКТ воситасида 
такомиллаштиришга қаратилган илмий-методик изланишлар физик 
қонуниятларининг моҳиятини очиб беришда ва ўқитиш самарадорлигини 
оширишда кенг имкон яратади. 
Таълим жараёнига замонавий педагогик технологияларни киритиш, 
ўқувчиларнинг олган назарий билимларини амалиётга узвийлик билан боғлаб, 
олиб борилган тажрибалар мазмунини тўла ўзлаштириш ва бу жараённи 
педагогик фаолият давомида мустақил ташкил эта олиш кўникмасини ҳосил 
қилишга замин яратади. Физик экспериментлар инсон онги ривожида энг 
самарали воситалардан бири эканини таъкидлаш лозим. Таълим 
муассасаларида замонавий фан-техника ютуқларидан таълим жараёнида 
фойдаланиш, лаборатория экспериментларига, уларнинг ўқув-методик 
моҳиятидан келиб чиққан ҳолда яратилган виртуал ишланмаларни таълим 
жараёнида ўринли жорий этишга юқори аҳамият берилмоқда. 
Олиб борилган кузатиш ва педагогик фаолият натижалари шуни 
кўрсатдики, мамлакатимизда ва бир қатор хорижий давлатларда сўнгги 
йилларда олий таълим муассасаларида физика таълимига оид тадқиқотлар 
физика фанидаги илмий янгиликлар ва таълим жараёнига замонавий 
техниканинг жадал жорий қилиниши билан боғлиқ бўлиб, бу жараён, айниқса, 
физика фанига юқори самарадорлик олиб келмоқда. Бу технологияларни 
таълимда қўллаш орқали қонуниятларни ўзлаштириш натижасида ўқувчилар 
ўрганилаётган физик ҳодиса ёки қонуниятларни кузатувчи, қўлловчи ва 
таҳлил қилувчи ҳамда уларга илмий асосда ёндашувчи шахс сифатида 
шаклланадилар.