O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti raximov shavkat turdimurodovich

Ishqalash.
Suvoq qatlami andavani aylanma harakatlantirib va to‘g‘ri 
chiziqli harakatlantirib ishqalanadi. To‘g‘ri chiziqli yo‘nalishda ishkalashda yuza 
ancha toza chiqadi, undan ko‘pincha yuqori sifatli suvoq ishlarini bajarishda 
foydalaniladi. 
Aylanma harakatlantirib ishqalash quyidagicha bajariladi. Andavani bir 
qo‘l bilan ushlab, uning yuzi suvoq yuzasiga bosiladi va soat strelkasiga teskari 
yo‘nalishda aylanma harakatlantiriladi. Qavariq va notekis joylar andavaning 
qirrasi bilan qirqib tashlanadi. Andava yuza bo‘ylab surilayotganda qorishma 
ayrim botiq joylarni to‘ldiradi va pardozsuvoqni ishqalaydi. Andavani turlicha 
kuch bilan kavarik yuzaga kuchlirok, botik yuzaga kuchsizrok bosish kerak. 
Ishqalash jarayoida andavaning qirralarida kesilgan qorishma yig‘ilib 
qoladi. Bu qorishmani vaqt-vaqti bilan tozalab, uni qirilgan joylarga va 
bo‘shliqlarga chaplab turiladi. Vaqt o‘tishi bilan pardozsuvoq quriydi va uni 
ishqalash qiyinlashadi. Uni yumshatish uchun ishqalanadigan suvoq yuzasi 
bo‘yoq cho‘tka yordamida suv bilan xullanadi. Andavani aylanma harakatlantirib 
ishqalashda suvoq yuzasida bo‘shliqlar va qorishma yig‘ilib qolgan joylari 
bo‘lmagan sal- pal sezilarli doirasimon izlar qoladi. Shuning uchun yuqoriri sifatli 
pardozlashda aylanma usulda ishqalangan yuzalar qo‘shimcha ravishda to‘g‘ri 
chiziqli yo‘nalishda xam ishqalanadi. 
To‘g‘ri chiziqli yo‘nalishda ishqalash quyidagicha bajariladi. Qorishmadan 
yaxshilab tozalangan andava yuzaga jips qilib bosiladi va u to‘g‘ri chiziqli 

---

72 
harakatlantiriladi va siltab yurgiziladi. Shunday kilib, aylanma xara- 
katlantirilganda qolgan hamma izlar yo‘kotiladi. Aylanma harakatlantirib 
ishqalashdan keyin to‘g‘ri chiziqli yo‘nalishda ishqalagan ma'qul. Kichikroq yuza 
(0,5—1 m
2
) aylanma harakatlantirib ishqalangani keyinroq uni tugri chizikli 
yunalishda ishqalanadi. Agar aylanma harakatlantirib ishqalangan suvoq yuzasi 
qurib qolgan bo‘lsa, uni oldin suv bilan ho‘llab, keyin to‘g‘ri chiziqli yo‘nalishda 
ishqalanadi. Suvoq oldin yog‘och andava, keyin polotnosiga namat yoki fetr 
qoplangan andava bilan ishqalansa, yuza juda toza chiqadi. 
To‘g‘ri chiziqli yo‘nalishda ishqalashdan keyin suvoq yuzasida tirnalgan 
joylar, bo‘shliqlar, o‘yiqlar, qavariqlar va boshqa nuqsonlar bo‘lmasligi kerak. 
Balandligi 4 mm gacha bo‘lgan devorlarni to‘g‘ri chiziqli yunalishda ishqalashda 
ularda faqat bitta tutashgan joy bo‘lishi kerak, bu ikki galda ishqalab bajariladi, 
birinchi marta yuqoriridan pastga qaratib shipdan so‘rigacha, ikkinchi marta 
so‘ridan polgacha ishqalanadi. Suvoq yuzasi kanchalik toza ishqalangan bo‘lsa, 
bo‘yoq ishlarini bajarishda bu yuza shuncha kam tuzatiladi. 
Birinchi holda chaplangan pardozsuvoq qorishmasi dastavval yog‘och 
andava yordamida, sungra silliqlagichlar bilan bir yoki ikki yo‘nalishda 
silliqlanadi. Silliqlagichlarga bosish kuchi shunday bo‘lishi kerakki, silliqlagich 
o‘tganidan keyin pardozsuvoq yuzasida hyech kanday iz kolmasin. Devorlarda 
pardozsuvoq qatlami oldin vertikal yunalishda (poldan shipga karatib), so‘ngra 
gorizontal yunalishda (polning eniga yoki buyiga) karatib silliqlana di. Ship oldin 
derazadan tushayotgan nurlarga kundalang yunalishda, keyin ular yunalishida 
silliqlanadi. Ikkinchi holda pardozsuvoq katlami bir vaqtning o‘zida surkaladi va 
tekislanadi, so‘ngra silliqlanadi.Silliqlash ishlarini ikki kishi bajargani ma'qul. U 
holda biri qorishma chaplaydi va tekislaydi, ikkinchisi esa silliqlaydi (2.2 va 2.3-
rasmlar). 

---

73