B. T. Toshmuhamedov

Litologik yoki mineral-petrografik usul. 
Bu usul bilan jinslar­
ning rangi, litologik tarkibi, struktura, tekstura xususiyatlari, o ‘ziga
Nisbiy yosh aniqlashda nopaleontologik usullar
102

---

xos minerallari o ‘rganiladi. M a’lum bir cheralangan m aydonlarda 
litologik tarkibi bir xil yoki bir-biriga o ‘xshash boMgan qatlam lar 
bir xil yoshda deb qabul qilinadi va tayanch gorizontlar ajratiladi. 
Ular katta maydonlarda stratigrafik bo‘lim chegaralarini kuzatishga, 
strukturalar xaritasini tuzishga imkon beradi.
Mineral-petrografik usuli bilan qatlamlarning yoshini aniqlash 
oldin m a’lum bo ‘lgan tayanch kesimlar bilan taqqoslab amalga 
oshiriladi. Agar kesim litologik bir xil jinslardan tuzilgan boMsa, 
kesim bo‘yicha olingan nam unalar laboratoriyada m ukam m al 
o'rganiladi; o ‘ziga xos m inerallar uyushmasi donalari ajratilib 
kuzatib boriladi.
M in e ra l-p e tro g ra fik usul g eo lo g iy a sy o m k asid a keng 
q o ‘llaniladi. Xato qilmaslik uchun uni boshqa usullar bilan birga 
olib borish kerak. M ineral-petrografik tarkibiga ko‘ra ajratilgan 
qatlamlar litostratigrafik boMimlar va ulardan farqlanuvchi qazilma 
organizm lar majmuyiga asoslanib ajratilganlari esa biostratigrafik 
boMimlar deyiladi.
Struktura-tektonik usuli. 
Tektonik harakatlar Yer yuzining 
katta maydonlarida bir vaqtda sodir boMishi usul asosini tashkil 
etadi. Tektonik harakatlar natijasida bir xil yoshdagi qatlam lar 
birgalikda bukiladi. Yerning geologik tarixida cho'kindi to ‘planishi 
m a’lum birdavrda burmalanish va togMar hosil b o iish jarayonlari 
bilan almashinadi. Keyinchalik hosil boMgan togMiklaryemiriladi 
va tekislangan maydonlarni yana suv bosadi, yangi c h o ‘kindilar 
oldingisiga nom os yuza hosil qilib to ‘planadi. Shu holda har qaysi 
nomos yuzalar kesimda qatlam larni ajratishda chegara b o ‘lib 
xizmat qiladi.