166
uchun-
E. coli, S.faecalis, C. perfringens,
havo uchun- S. haemolyticus
S. viridans, S. aureus,
kundalik turmushda qo‗llaniladigan ashyolar
uchun-
E. coli, S. faecalis, S. aydareus S. anreus, E. coli, S. faecalus
atrof-muhitning fekaliy (ya`ni go‗ng)
bilan ifloslanishi;
S. virdans, S.
haemolyticus
va
C. aureus
esa og`iz tomchi yo‗llari orqali chiqadigan
mikroorganizmlar bilan ifloslanish darajasining ko‗rsatkichi vazifasini
bajaradi.
E. Coli
ning atrof-muhit obyektivlarida saqlanib turish muddati
patogen bakteriyalarning atrof-muhitda yashay olish muddatiga mos
keladi.
C. perfringens
esa atrof-muhit obyektlarida nisbatan uzoq
vaqtgacha yashay olishi bilan xarakterlanadi.
S. faecalis
esa
atrof-
muhitda uzoq yashay olmaydi, ammo uning yo‗qligi, obyektning sani-
tary holati yaxshiligidan dalolat bermaydi; tekshirilayotgan obyektdan
bu mikrob topilsa, bu o‗sha joy fekaliy
bilan yaqindagina iflos-
langanligini ko‗rsatadi. Agar
C. perfringens E. coli
bilan birga qayd
qilinsa, bu o‗sha obyekt fekaliy bilan birmuncha vaqt avvalroq iflos-
langanligidan darak beradi.
Suv, tuproq va boshqa obyektlarning mikroblar bilan ifloslanish
darajasining miqdoriy xarakteristikasini aniqlashda ko‗pincha koli-titr,
koli-indeks va perfringens-titr ko‗rsatkichlaridan foydalaniladi. Koli-titr
- tarkibida
E. coli
mavjudligi aniqlangan eng oz miqdordagi o‗rgani-
layotgan materialdir.
Koli-titr
– suvda millilitlar bilan, qattiq material-
larda esa grammlar bilan ifodalaniladi. Bir litr suv yoki bir gramm
tuproq tarkibidagi ichak bakteriyalarning miqdori
koli-indeks
deyiladi.
Tuproqning mikroblar soni- 1gr tuproqda bo‗lgan mikroorganizmlar
soni. Tuproqning mikroblar sonini aniqlash uchun tekshirilayotgan tuproq
olinib, maydalaniladi va bir necha eritma tayyorlanadi /1:100, 1:1000,
1:10000, 1:100000/. Bu eritmalar olinib 2 holatda oziqa muhitga ekiladi:
1. Oziqa muhitning ichiga. Buning uchun 1ml tegishli eritmadan
1ml olinib, sterillangan Petri kosachasiga solinadi va buning usitiga
10ml, 45
0
C da eritilgan GPA yoki suslo-agar solinadi. Muhit oxista
aralashtiriladi va GPA li kosacha 37
0
C li susloagarli kosacha 24
0
C
termostatga (zamburug`larning o‗sishi uchun) qo‗yiladi.
2. Oziqa muhitning ustiga. Buning uchun 0/1 ml tegishli eritmadan
olib, GPA li kosachaning ustiga shpatel yordamida ekamiz. 48
soatdan
so‗ng olib, o‗sib chiqqan koloniyalarning miqdorini hisoblaymiz,
ekilgan eritmaning miqdorini bilgan holda mikroblar sonining o‗rtacha
miqdorini topamiz. Bu usulda asosan saprofit mikroorganizmlarning
miqdori aniqlanadi.
167
Suvning mikroblar sonini aniqlash uchun ko‗chalardagi suv havza-
larini suv kranlarining ichidan olinadi.Buning uchun kran alanglanib,
suv 10 minut davomida ochiq qo‗yilib, 0.5lir miqdorda kolbaga solinadi.
1ml tekshirilayotgan suv, sterillangan petri kosachasiga solinadi va
uning ustiga 10-12ml 45
0
C
eritilgan GPA solinadi, aralashtirib agar
qotgandan kein 37
0
C 24soat termostatga qo‗yiladi.
Tuproqning koli-titrini aniqlash uchun Kesserler muhitdan foyda-
lanamiz. U o‗z tarkibida ishqor, gensian, violet, pepton, laktoza saqlaydi.
Ekilgan muhitlarni 1 sutka termostatda saqlagandan keyin, gaz hosil
qilgan, o‗sgan probalarni ajratib olamiz va ebdo muhitga ekamiz. Agar
tuk qizil rangli metall kabi yaltiragan koloniyalar hosil bo‗lsa, bu ichak
tayoqchasi borligini ko‗rsatadi. Bunda
biz ularni mikroskop ostida
ko‗ramiz ichak tayoqchaslari gramm manfiydir.
Suvning koli-titrini aniqlash- uchun Eykman muhitdan foydala-
namiz. Eykman muhiti ikki xil konsentratsiyada tayyorlanadi.
1.Suyultirilgan, uning tarkibida 1%pepton, 0.4%osh tuzi va 0.5
glyukoza.
2.Konsentrlangan, uning tarkibida ham yuqoridagidek bo‗lib, lekin
10marta ko‗p miqdoridagi holatidir.
Suyultirilgan eykman muhiti 10ml dan probirkalarga solinib, ichiga
suzgich solinadi. Ekilayotgan muhit/suv/ 10 va 700ml dan yuqoridagi
probirkalar va kolbalarga solinadi. Vodoprovod suvini tekshirish uchun
suvning hajmi suv 500mldan kam bo‗lmasligi kerak, tekshirilayotgan
suvdan 1hajmda olib, 10hajmda 10ml dan
probirkalarga suyultirilgan
Eykman muhiti, 2 hajmda 100ml dan kolbaga konsentrlangan Ekman
muhiti solamiz va ekmani 24 soat davomida 43
0
C da saqlaymiz. Ikkinchi
bosqich- hamma probirkalardan Endo muhitiga yoki pushti diffirensial
agarga /PDA/ ukol yordamida ekma ekamiz. Ichak tayoqchasining
borligini PDA dagi sarg`imtir rang hosil bo‗lishi, agarning bo‗linishidan
ko‗rishim mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: 
