Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

29-bob. MEHNAT XAVFSIZLIGI QOIDALARINI 
JINOIY TARZDA BUZILISHINI TERGOV QILISH 
 
Mazkur turdagi jinoyatlarning kriminalistik tavsifi. Jinoyat ishini 
qo‘zg‘atish va dastlabki tergov bosqichi. Keyingi tergov harakatlarining 
tashkiliy va taktik xususiyatlari 
 
Mazkur turdagi jinoyatlarning kriminalistik tavsifi 
 
Mehnat xavfsizligi qoidalarining jinoiy tarzada buzilishi odamlar 
o‘limiga sabab bo‘ladi, ularning sog‘lig‘iga va ishlab chiqarishga 
Esda tuting! 
Mehnat sharoitlarining xavfsizligini texnikadan 
foydalanish, sanoat sanitariyasiga oid umumiy va tarmoq qoidalari 
ta’minlaydi. Bunday qoidalar hukumat tomonidan kasaba uyushmalari 
va vazirliklar (idoralar) bilan birgalikda ishlab chiqiladi. Ularga rioya 
etilishi ustidan nazorat qilish kasaba uyushmalari qo‘mitalari, 
shuningdek 
maxsus 
nazorat 
organlari 
(“Sanoattexnazorat”, 
“Energonazorat”) zimmasiga yuklatilgan. Sanitariya nazoratini davlat 
sanitariya inspeksiyasi organlari, yong‘indan saqlash nazoratini – 
yong‘indan muhofaza qilish organlari amalga oshiradi.

---

429 
moddiy zarar etkazadi.
Mehnatni muhofaza qilish qoidalarining odamlar bilan baxtsiz 
hodisalar yuz berishiga yoki boshqa oqibatlar kelib chiqishiga sabab 
bo‘lishi mumkin bo‘lgan buzilishlari jinoyat deb topiladi. Yo‘l qo‘yilgan 
buzilishlar uchun mehnatni muhofaza qilish qoidalariga rioya etilishi 
ustidan nazorat qilish va texnika xavfsizligini ta’minlash o‘z vazifalari 
doirasiga kiruvchi mansabdor shaxslar javobgar bo‘ladilar. 
Kon ishlari xavfsizligi qoidalari buzilishi, qurilish ishlarini bajarish 
qoidalari buzilishi, portlash xavfi bo‘lgan korxonalarda yoki sexlarda 
xavfsizlik qoidalari buzilishi alohida turlarini tashkil etadi. Tergov qilish 
uslubiyoti yo‘l qo‘yilgan buzilish turini va u sodir etgan muayyan 
sharoitlarni hisobga olib belgilanadi. 
Buzilish sabablarini uch guruhga bo‘lish mumkin: texnikaviy, 
tashkiliy, sanitariyaviy. Birinchi guruhga agregatlar, mashinalar, 
jihozlar, asbob-uskunalarning konstruktiv xususiyatlari va nuqsonlari; 
ikkinchisiga – ishlab chiqarish jarayonini tashkil etishdagi kamchiliklar; 
uchinchisiga – sanitariya-gigiena tusidagi kamchiliklar (binolar ichining 
axlat bosganligi, etarlicha yoritilmaganligi va h.k.) kiradi. 
Mehnat xavfsizligi qoidalarini buzish jinoyati quyidagi usullarda 
sodir etiladi.
1.
Ishga muayyan bilim, ko‘nikma yoki malakaga ega 
bo‘lmagan shaxslarni qabul qilish. Amaliyot natijalariga ko‘ra ba’zan 
turli ishlab chiqarish vazifalarini bajarish yoki murakkab mexanizmli 
dastgohlarni boshqarish bilan bog‘liq ishlarga unga mos keluvchi 
mutaxassislik yoki zarur amaliy ko‘nikma, tajriba va malaka ega 
bo‘lmagan yohud ishga kirish uchun belgilangan tartibda attestatsiyadan 
o‘tmagan shaxslar qo‘yiladi.
Masalan: asbob-uskunalarni tuzatish uchun slesar-ishchi o‘rniga 
boshqa mutaxasisni olish, stanokda ishlovchi ishchini yordamchi ishchi 
bilan almashtirish, yuk ortish va tushurishga oid ishlarda signal beruvchi 
vazifasini tajribasiz shaxslarga topshirish va x.k.