Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

 
28-MAVZU. ODAM SAVDOSI JINOYATINI 
TERGOV QILISH 
Odam savdosi jinoyatini kriminalistik tavsifi va aniqlanishi lozim 
bo‘lgan holatlar. Odam savdosi jinoyatining keyingi bosqichlarini 
rejalashtirish. Tergov harakatlarini o‘tkazishning o‘ziga xos jihatlari.
 
 
Odam savdosi jinoyatini kriminalistik tavsifi va aniqlanishi lozim 
bo‘lgan holatlar 
Odam savdosi jinoyati qadimiy jinoyatlardan biri hisoblanadi. 
Tergov va sud amaliyotida mazkur turdagi jinoyatlarni yakka shaxslar 
yoki uyushgan guruh tomonidan sodir etilishi kuzatiladi. YAkka 
shaxslar tomonidan sodir etilgan jinoyatlar odatda shaxsni o‘z bolasini 
yoki nevarasini sotishi ko‘rinishida bo‘ladi. Uyushgan guruh tomonidan 
sodir etilgan jinoyatlar esa doimiy tusga ega bo‘lib, ular o‘z yo‘nalishiga 
ega.
Uyushgan guruh faoliyatida har bir a’zo o‘ziga biriktirilgan 
yo‘nalish uchun javob beradi va uning mavqei shu faoliyat bilan 
chambarchas bog‘liqdir. Ushbu shaxslar o‘z faoliyatlarini ma’lum bir 
ketma ketlikda va ma’lum bir tizimli vaqtda amalga oshirishadi. Har bir 
guruh a’zosi o‘z faoliyati bilan takror va takror shug‘ullanishi natijasida 
o‘z yo‘nalishini moxir ustasiga aynaib boradi, natijada ushbu shaxs 
jinoyatini aniqlash murakkablashadi. Agarda jinoyatchilar faoliyat 
yuritayotgan yo‘nalish aniqlansa, unda guruhning boshqa vakillariga 
chiqish imkoni yuzaga keladi. Ularning faoliyat doirasi, vaqti, joyi 
haqida ma’lumot olish imkoniyati paydo bo‘ladi. Bu hol o‘z navbatida, 
jinoyatchilarni aniqlash va ushlashda tezkor choralarni ko‘rish va tezkor 
qidiruv harakatlarini to‘g‘ri va vaqtida amalga oshirishga imkon beradi.
Mazkur turdagi jinoyatlar odatda yakka va ushyugan guruh 
tomonidan sodir etiladi. Jinoiy tajovvuz ob’ekti bo‘lib shaxsning 
sog‘lig‘i, hayoti va erkinligi hisoblanadi.
Odam savdosi yo‘nalishi quyidagi muhim elementlardan iborat: 
1)
Inson erkinligini cheklashga qaratilgan noqonuniy shartnomalar 
tuzish. Bir maqsadga yo‘naltiriligan va yagona daromad manbaiga ega 
bo‘lgan shaxaslarni taraflar yoki kontragentlar deb atash mumkin. Bu 
sharnoma orqali taraflardan biri shaxsni sotib olishni maqsad qilib olgan 

---

412 
bo‘lsa, ikkinchi tomon shaxsni sotishni va daromad topishni ko‘zlaydi. 
SHartnoma kontragentlari sifatida ikki yoki undan ortiq uyushgan guruh 
a’zolari yoki jinoiy uyushma vakillari faoliyat ko‘rsatishadi. 
Amaliyotdan olingan tahliliymateriallarga ko‘ra mazkur turdagi 
jinoyatlar aksariyat holatlarda jinoiy guruhlar tomonidan sodir etiladi. 
Bu holat bir biriga tanish va ishonchli shaxslar bilan faoliyat yuritish har 
tomonlama samarali ekanligidan dalolat beradi.
2)
Odam savdosini amalga oshirish va ularni yashirish. Bu 
yo‘nalishdagi jinoyatchilar jinoyat sodir etish bilan birga uni yashirish 
choralarini ko‘rishadi. Ular “tozalovchilar” deb nomlanadi. Ularning 
asosiy vazifasi xavfsizlikni ta’minlash, jinoyat izlarini yashirish va yangi 
odam savdosi qurbonlarini qidirishdan iborat.