Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

E’tibor qiling! 
So‘roq qilish taktikasi uchun oldin idrok qilingan 
ma’lumotlarni qayta tiklashning psixologik qonuniyatlari katta rol 
o‘ynadi. Qayta tiklash bevosita va bavosita, ixtiyoriy va ixtiyorsiz 
bo‘lishi mumkin. U 
ikki xil shaklda
amalga oshadi: birinchisi bilib 
olish, ya’ni ob’ektni qaytadan ko‘rish orqali tiklash, ikkinchisi eslash 
orqali, ya’ni ob’ektni xotirada qayta tiklash. 
Qayta tiklash bosqichida ko‘rsatuvning tashkil topishiga
ta’sir qiluvchi ob’ektiv va sub’ektiv omillar
 
qayta tiklash jarayonida so‘roq qilinuvchining emotsional holati 
(hayajonlangan yoki xotirjam, xafa yoki xursandligi kabilar) 
gumon qilinuvchi va ayblanuvchilarda tez-tez uchrab turadigan “o‘z 
fikrini himoya qilish”ga urinish harakati 
kishilarning ta’sirlanishga moyilligi (masalan, irodasiz kishilarda, 
bolalarda ta’sirlanish kuchli bo‘ladi) 
so‘roq qilinuvchining mijozi va tabiati, xayolparastlikka moyilligi 
so‘roq qilinuvchining o‘z fikrini tuzish qobiliyati 

---

268 
Tergovchi ko‘rsatuvni qabul qilishda ayrim xatolikka yo‘l qo‘yishi 
mumkin. Bu xato so‘roq qiluvchining tegishlicha professional 
tayyorgarlik ko‘rmagani natijasidadir. SHunday qilib, ko‘rsatuvning 
sifati so‘roq predmetiga, qabul qilishning tashqi sharoitiga, xotirada 
saqlab qolishga, qayta tiklashga hamda so‘roq qilinuvchi va so‘roq 
qiluvchining shaxsiy sub’ektiv sifatlariga bog‘liqdir. 
 
So‘roq qilish bosqichlari 
 
So‘roq qilishning umumiy qoidalari O‘zR JPKning 10-bobida 
belgilangan. So‘roq qilish o‘z ichiga tayyorgarlik ko‘rish va so‘roqni 
E’tibor qiling! 
Ayblanuvchini so‘roq qilish jarayonida dalillarni 
keltirishning quyidagi asosiy 
taktik qoidalariga
rioya etish 
muhimdir: 1) ulardan tejamli, oqilona foydalanish zarur, ularni 
keltirishga shoshilmaslik, erkin so‘zlash bosqichi imkoniyatlaridan 
to‘liq foydalanish, so‘roq qilinuvchining o‘zi muayyan axborotni 
berishi uchun imkoniyat yaratish lozim; 2) tergovchi savollarni 
qo‘yish yo‘li bilan aniqlanayotgan holatlardan xabardor ekanligini 
bildirishi, so‘ng esa tegishli dalillardan foydalanishi lozim; 3) 
so‘roqda qo‘qqisdan ish ko‘rish omilidan foydalanilgan hollardan 
tashqari, dalillar faqat ayblanuvchi ular bilan bog‘liq barcha holatlar 
haqida so‘roq qilinganidan keyin ko‘rsatilishi lozim, shunda u mazkur 
dalillarni rad eta olmaydi; 4) tergovchi qo‘lga kiritilgan dalillarning 
har biriga oldindan baho berishi, ularning o‘rtasidagi mantiqiy 
aloqalarni aniqlashi, ulardan so‘roqda foydalanilgan holda 
ayblanuvchi qanday vajlar keltirishi mumkinligini prognozlashtirishga 
urinishi lozim; 5) dalillarni ko‘rsatayotganda ularning so‘roq 
qilinuvchi uchun kutilmagan bir hol bo‘ladigan, ularni yolg‘on talqin 
qilishni qiyinlashtiradigan birikmasini nazarda tutish kerak; 6) ayrim 
dalillarning ruhiy ta’sir ko‘rsatish imkoniyatlarini hisobga olish 
muhimdir; 7) agar birinchi urinish kutilgan natijani bermagan bo‘lsa, 
yana bir marta urinib ko‘rish uchun tergovchining ixtiyorida muayyan 
muqaddam oshkor etilmagan dalillar saqlanishi lozim; 8) so‘roq qilish 
jarayonida ayblanuvchini haqqoniy ko‘rsatuvlar berishga to‘g‘ridan-
to‘g‘ri chaqirish yaramaydi, uni qilmish to‘g‘risida haqqoniy 
ko‘rsatuvlar berish zarur, degan fikrga asta-sekin yaqinlashtirish 
uchun turli taktik usullarni qo‘llash maqsadga muvofiqdir. 

---

269 
o‘tkazish va uning natijalarini rasmiylashtirish kabi bosqichlarni qamrab 
oladi.