Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

ikkinchi qismi
ayblanuvchining tushuntirishini 
eshitishdir. Bu qismda quyidagi taktik qoidalar nazarda tutilishi darkor. 
1) ayblanuvchining qanday bo‘lmasin sodir qilingan jinoyatga 
iqror bo‘lishiga majbur qilmaslik lozim, aks holda u sudda aytgan 
so‘zidan bosh tortadi va dastlabki tergovda uni majbur qilganliklarini 
aytadi, natijada jinoyatni isbotlash qiyinlashadi va ish qayta tergovga 
yuboriladi.
2) ayblanuvchining so‘zini savollar bilan yoki luqma tashlash bilan 
bo‘lmasdan, uning ko‘rsatuvini oxirigacha tinglash zarur. Garchi 
ayblanuvchi yolg‘on ko‘rsatuv berayotganligi sezilsa ham, unga so‘zini 
oxirigacha etkazishga imkon berilmog‘i lozim. Ammo ayblanuvchi 
ataylab jinoyat ishiga aloqasi bo‘lmagan narsalar yuzasidan ma’lumot 
bersa, tergovchi uni ishga tegishli bo‘lgan faktlar yuzasidan so‘zlashga 
chorlashi zarur. 
3) jinoyat ishi murakkab, bir necha epizoddan iborat bo‘lsa, so‘roq 
har bir epizod yuzasidan alohida olib borilishi lozim. Bir epizod 
yoritilgandan so‘ng ayblanuvchiga savol berib javobini eshitib, so‘ngra 
ikkinchi epizod yuzasidan so‘roqqa o‘tish lozim. 

---

283 
So‘roqning 
uchinchi qismi
ayblanuvchiga savol berib, uning 
javobini olish. Bu eng murakkab va mas’uliyatli masaladir. So‘roqning 
bu bosqichi tergovchidan uning mutaxassislik mohiyatini, ilg‘or 
tajribasini va boshqa ijobiy xususiyatlarini amalga oshirishini talab 
qiladi.
So‘roq vaqtida ishlatiladigan dalillar tekshirilgan, aniqlangan va 
ishonchli bo‘lishi lozim. Tergovchi o‘z ixtiyorida bor dalillarni 
hammasini ayblanuvchiga ko‘rsatishi yoki bildirishi zarur emas, yolg‘on 
so‘zlayotgan ayblanuvchining ko‘rsatuvini qanchalik haqiqatdan uzoq 
ekanligini isbotlovchi faktlar, dalillarning har birini o‘z o‘rnida keltirib, 
ayblanuvchini to‘g‘ri ko‘rsatuv berishga majbur qilishi lozim. 
Ba’zi ayblanuvchilar avvaldan so‘roq vaqtida gapiradigan 
mavzularini o‘ylab tayyorlab qo‘yadi. Tergovchi savol-javob qilish 
bosqichida unga kutilmagan savolni berib, ish bo‘yicha aniqlangan 
ma’lum voqeani qanday tushuntirishini so‘raganda, ayblanuvchi darhol 
javob berishga qiynalib qoladi va haqiqatni so‘zlashdan boshqa iloj 
yo‘qligini anglaydi. Ba’zida, jinoyat ishining xarakteriga qarab 
ayblanuvchining ruhiy xususiyatini nazarda tutib jinoyat hodisasi 
qanday ro‘y bergan, nimalar topilgan, jinoyatning asosiy holatlari qay 
yo‘sinda yuz berganligini ayblanuvchiga aytib berish mumkin, bu holda 
so‘roq qilinuvchi tergovga hamma holat-vaziyatlar ma’lum ekanligiga 
iqror bo‘lib, to‘g‘ri ma’lumot berishdan boshqa iloj yo‘qligiga ishonch 
hosil qiladi.