Omuxta yem texno 111

5.9. Retseptlarni tuzish va faydalanish tartiblari. 
Har bir retseptga hayvon turidan bog`liq holda nomer berilgan. Har bir hayvon, 
parranda va baliq turi uchun ma`lum unlik belgilangan: tovuk uchun 1 dan 9 gacha, 
kurka uchun 10 dan 19 gacha, urdak uchun 20 dan 29 gacha, goz uchun 30 dan 39 
gacha, boshqa kushlar uchun 40 dan 49 gacha, cho`chqa uchun 50dan 59 gacha , yirik 
shoxli hayvonlar uchun 60 dan 69 gacha, otlar uchun 70 dan 79 gacha, qo`ylar uchun 
80 dan 89 gacha, qo`yon va no`triyalar uchun 90 dan 99 gacha, momiq hayvonlar 
uchun 100 dan 109 gacha, baliq uchun 110 dan 119 gacha 6 prodo`tsentlar va 
labaratoriya hayvonlar uchun 120 dan 129 gacha. 
Urnatilgan unlik qiymatda retseptlarga hayvon, parranda, baliqlar guruxi bo`yicha 
tartib nomeri beriladi: masalan1-tuxum beriladigan tovuklar, 2-10 dan 30 kungacha 
bo`lgan yoshdagi jujalar,3-31 kundan 60 kungacha va undan katta bo`lgan yosh 
tovuklar uchun. 

---

97 
Retsept nomerlanishi 2 ta rakam bilan belgillanadi, undan birinchisi bu hayvon turi 
va guruxi, ikkinchisi-retsept nomeri. 
Ikki qiymat ham yonma yon defis orqali qo`yiladi. Omixta yem turi bosh harflar 
bilan belgillanadi:PK-to`liq ratsionli, K-omixta yem -kontsentrat: OVK - oqsil 
vitaminli qo`shimchalar; P-pryemiks,ZTSM-ona so`ti urinbosari.
5.10. Retseptlarni tuzishda eXMdan foydalanish. 
Omixta yemni kat`iy retsept asosida ishlab chiqarishning hamma vaqt ham imkoni 
bo`lavermaydi, chunki ba`zi turdagi komponentlar bo`lmasligi mumkin. Bu paytda 
bir komponentni boshqasi bilan almashtirishga ruxsat beriladi. Birok komponentlar 
barcha ko`rsatkichlari bo`yicha bir xil bo`lavermaydi, shuning uchun bir kator 
almashtirishlardan keyin omixta yemning ozuqabopligi, aloxida moddalar miqdori va 
elyemetlar uzgarishi mumkin. Standart retseptlar ham shuningdek hamma vaqt ham 
sifati va tan narxi bo`yicha yaxshi variant bo`lavermaydi, chunki komponentlar sifat 
ko`rsatkichi bo`yicha barkaror yemas.Buning natijasida korxona sifati bo`yicha 
barcha talablarni koniktirmaydigan yoki omixta yem tannarxini oshiradigan aloxida 
ozuqa moddalarning miqdori yuqori bo`lgan omixta yem ishlab chiqaradi. 
Odatdagicha hisoblashda sifat bo`yicha barcha ko`rsatkichlarni amaliy e`tiborga 
olish iloji yuk. SHuning uchun hozirgi paytda retseptlarni hisoblashda mavjud xom 
ashyoni, uning bahosini, sifat ko`rsatkichlarini, omixta yemga kushish bo`yicha 
chegaralarini, omixta yemning sifat ko`rsatkichlari va boshqalar uchun elektron 
hisoblash mashinasi ishlatiladi. 
Retseptlar chizikli dasturlash asosida hisoblanadi. Omixta yem retseptlarini X 
komponentlardan tuzish lozim. Har bir X
1
, X
2
, X
3
, ... X
p
komponentga a
1
, a
2
, a
3
, .... a
4
ozuqa birlikdagi ozuqa qiymatlari mos keladi; hazm bo`luvchi oqsillarning miqdori 
v
1
, v
2
, v
3
, ... v
p
ga mos; ho`l kletchatka S
1
, S
2
, S
3
,...S
p
komponent birligi bahosi - d
1
, 
d
2
, d
3
,...d
p. 
Omixta yem retsepti bir kator chegaralashlardan kelib chikkan holda hisoblanadi. 
Proteinning miqdori Vmin dan kam bo`lmasligi va B max dan ko`p bo`lmasligi 
kerak, ozuqa qiymati ozuqa birligidan kam bo`lmasligi, kletchatka birligi S dan ko`p 
bo`lmasligi va hokazo. Bundan tashqari retsept bahosi minimal bo`lishi kerak.
SHuningdek aloxida komponentlarni maksimal kushishdagi chegaralashni beradi. 
Bo`larning barchasi asosida quyidagi tenglama sistyemasi tuziladi: 
X
1
 + X
2
 + X
3
 + .... + X
p
 = 100 %; 
Keltirilgan tenglamani birgalikda echgan holda X
1
, X
2
, X
3
va hokazolarning 
qiymatlari aniqlanadi va omixta yem retseptlari olinadi. 
Hisoblash uchun eXMni qo`llash defitsit xom ashyosining sarfini kamaytiradi, ba`zi 
komponentlarning yukligi uchun sodir bo`ladigan buzilishlarni kamaytiradi, kam 
harajatli omixta yem olishga imkon beradi.