Omuxta yem texno 111

1.5. Omixta yemning kimyoviy tarkibi. 
Normal hayot kechirish uchun zarur bo`lgan taxminan barcha moddalarni hayvonlar 
ozuqa moddalar orqali oladi. Hayvonlar tanasida kimyoviy elyementlarning 50 tasi 
topilgan: azot, uglevod, vodorod, kislorod, kal’tsiy, fosfor, natriy, kaliy, oltingugurt, 
temir, yod, kobaol’t, mis, marganets va boshqalar. Ularning ogirligi bo`yicha 95 foizi 
ugleroshd, kislorod, vodorod va azotga to`g`ri keladi. O`simliklar ham shunga 
uxshash tarkibga ega. Hayvonlar organizmi va o`simliklardagi tu turt elyement turli 
nisbatlarda bo`lib, ko`plab moddalarni hosil qiladi. Bu moddalar guruxlarga 
jamlangan bo`lib, ular quyidagi sxyemada keltirilgan.(1 – rasm.). 
Rasm – 1. Omixta yemning kimyoviy tarkibi. 
 
1.6. Yemdagi turli to`yimli moddalarning ahamiyati. 
 
Quruq modda. Hayvonlarni normalashtirilgan oziqlantirishni tashkil yetishda 
ularning quruq moddalarga bo`lgan ehtiyojini va ratsiondagi quruq modda miqdorini 
hisobga olish lozim. Oziq yoki ratsiondakgi quruq moddaning miqdori to`yimlilikdan 
dalolat buruvchi muhim ko`rsatkich hisoblanadi. Quruq moddaning iste`mol etilishi 
ko`plab omillarga bog`liq; ratsionligi oziqalarning turli – tumanligiga, ratsion 
strukturasiga (oziqlantirish tipiga), energiya kontsentratsiyasiga, oziqlarning sifatiga, 
ularning ta`m va fizik xossalariga, ularni yemishga tayyorlashga, mollarning 
mahsuldorlik darajasiga to`yimli moddalarning qay tarzda hazm bo`lishiga va 
hokazolarga bog`liq. 
Ratsionlagi quruq moddaning hazm bo`lishi ancha qiyin bo`lsa, hayvonlar, ayniqsa 
yuqori mahsuldorli mollar uni shuncha kam iste`mol qilishadi. Masalan, sog’in 
sigirlarni oziqlantirishda ratsiondagi hazm bo`ladigan quruq modda miqdori, kamida 
60 protsentni tashkil yetishi kerak. Ratsiondagi quruq moddaning hayvonlar 
tomonidan iste`mol etilishi, bundan tashqari, ratsion tarkibi va uning zurur to`yimli 
Ом
uxta em
Suv
Quruq moddalar 
Organik moddalar 
neorganik moddalar 
Azotli moddalar 
Azot saqlamagan moddalar 
Oqsil 
Ам
idlar
Yoglar 
Uglevodlar 
Klechatka 
Noazotli ekstract 
moddalar 

---

7 
moddalar bilan balanslashtirilganiga ham bog`liq. Bu to`la qiymatli oziqlantirishning 
asosini tashkil etadi. 
Sermahsul sigirlar ratsionning 1 kg quruq moddasiga teng keladigan energiya 
kontsentratsiyasiga ko`proq talabchan bo`ladi.