I oliy va o`rta



Download 1,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/79
Sana17.01.2021
Hajmi1,04 Mb.
#55913
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   79
Bog'liq
xalq pedagogikasi

                  Identiv o‘quv maksadlari. 

1.  Talabalarga  tariximizni,  utmishimizni  eslatib,  uzligimizni  anglab  olishiga 

kumaklashish. 

2.  Talabalarga Xalq kushiklari orqali estetik zavk bagishlashdan tashkari,  

      axloqiy shuuruni xam uygotish. 

  

 




 

62 


 

1-asosiy savolning bayoni: 

O`zbek  Xalqimizning  uzok  asrlar  davomida  kuylab  kelayotgan  ko‗shiklari 

aloxida  e‘tiborga loyik.  Zotan,  Xalq  ifodasi sifatida bitilgan ko‗shiklarning deyarli 

xammasida  insonparvarlik  kadrlanadi,  kasb-xunar,xalol  mexnat  uluglanib,  targib 

kilinadi.Rostgo‗ylik  insonga  mexr-muxabbat  bilan  karash,do‗stlik,vafodorlik  kabi 

oliyjanob fazilatlar birinchi o‗rinda turadi. Xatto Maxmud Koshkariyning ―Devoni 

lug‗oti  turk‖asari  orqali  bizgacha  yetib  kelgan  qadimgi  Xalq  ko‗shiklarida  xam 

axloq odob mavzui yetakchi o‗rinni egallaydi  

Qadimgi odamlar o‗z xayotiga xos turli ijtimoiy-ruxiy konuniyatlarni,ijtimoiy 

xodisalar bilan chogishtirib, ular o‗zaro bir-biriga boglik tarzda yuzaga chikib,amal 

kiladi  deb  tushunganlar.  Shu  asosda  ijtimoiy-ruxiy  konuniyatlarning  yuz  berish 

negizini  bilishga  intilganlar.  Shu  boisdan  ular  o‗z  xayotlari  davomiga  tabiatga  xos 

turli-tuman 

xodisalarga,predmetlarga 

siginganlar, 

ularga 


e‘tikod 

bilan 


yondoshganlar.  Xatto  ular  o‗z  kelib  chikishlarini  tabiatdagi  ayrim  narsalarga 

boglaganlar.  Jumladan,  qadimgi  odam  o‗z  ajdodlarini  ayrim  o‗simlik  va 

daraxtlardan, keyinchalik esa ayrim xayvonlardan tarkalgan deb tasavvur kilgan va 

ularni  mukaddas  bilishgan.Buning  sababi  shundaki,  ibtidoiy  odam  o‗z  turmush 

tarzida  turli  xil  daraxt  va  o‗simliklardan  yashashning  zaruriy  vositalari:ozik-

ovkat,kiyim-kechakdan  isitish  manbai  sifatida  unumli  foydalangan.  O‗z  kundalik 

turmushi  uchun  zarur  bo‗lgan  ro‗zgor  buyumlarini  yasagan,  uy-joy  kurishda 

ishlatgan.Shunday  xayotiy  extiyojlar  qadimgi  odamlar  kalbida  o‗simliklar  va 

daraxtlarga  nisbatan  chukur  xurmat  tuygusini  uygotgan.  Ularda  muxabbat  bilan 

adolatli munosabatda bo‗lish tuygusi ravnak topgan. Bu munosabatning ilk kurtaga 

esa daraxt va o‗simliklarni ―tangri yoxud tangridan ajralib chikkan bir parcha ― deb 

karab  dastlabki  odamning  kelib  chikishi  bilan  darvaxt  topinchi  boglash  xaqidagi 

tasavvurlarga  xam  borib  takaladi.  Shu  tarika  zaruriy  turmush  extiyojlari  uchun 

o‗simlik va daraxtlardan foydalanish daraxt va o‗simliklar tangrisining o‗z avlodiga 

ko‗rsatgan ―marxamati― deb tushunilgan.  

Ibtidoiy  inson  odamning  ruxi  tug‗ilganga  kadar  xam,  o‗lgandan  keyin  xam 

daraxda  saklanadi.  Daraxtlarga  insonlardek,  doimo  jonli  va  xarakatda  deya 

siginganlar.  Bu  fikrlarning  tasdigi  va  ishonchini  esa,  o‗simlik  va  daraxtlarning 

fasllarda  o‗zgarib  turishida  kurganlar.  Shuning  uchun  ibtidoiy  inson,  ioji  boricha 

ularni  bemaksad  chopib,  kesib,  sindirib  o‗zlarini  ―azob‖dan  saklab  kolishga 

intilganlar.  Ularni  xafa  kilib  ko‗yishdan  cho‗chiganlar.Birok  inson  tafakkurining 

rivojlanishi  natijasida  bu  fikrilari  o‗z  kuchini  yo‗kotib,shu  tushunchalarining  izlari 

Xalq  ijodida  ramziy  obrazlilik  kasb  etib,  saklanib  koladi.  Shuning  uchun  Xalq 

ogzaki  ijodi  asarlarida  odatda,  insin  va  o‗simlik,  daraxt  obrazlari  teng  keltiriladi. 

Go‗zal  kizlar  kizil  gulga,  botir  bakuvvat  yigitlar  –chinorga,  oshiklar  xolati-

majnuntolga  ruxiy  nisbat  berib  kiyoslanadi.Demak,  ota-bobolarning  e‘tikodlarini, 

turmush tajribalarini ko‗z korachigidek asrab kolish,eng muximi, ularning tajribilari 

axloqiy-ma‘naviy    zamin  bo‗lganligi  uchun  unga  amal  kilish,kolaversa,  keyingi 

avlodga xam yetkazish kerak. 

Qadimgi  ishonch-e‘tikodlar,  urf-odat,  udumlar  moxiyatini  kelajak  avlodga 

yetkazishning  eng  samarali  yo‗li  Xalq  og‗zaki  ijodi  durdonalaridan  unumli 

foydalanishdir.  Chunki  Xalq  og‗zai  ijodida  saklanib  kelayotgan  turli  ramziy 

obrazlar  insoniyatning  tabiyat  va  jamiyat  xodisalariga  bo‗lgan  ilk,  oddiy 



 

63 


 

tasavvurlarini  zuxur  etadi.O‗tmishimiz  bilan  xozirimizni  bir-biriga  chambarchas 

boglab  turadi.  Tariximizni,  o‗tmishimizni  eslatib,  o‗zligimizni  anglab  olishimizga 

ko‗maklashadi.  Ular  o‗kuvchilarga  jstetik  zavk  bagishlashdan  tashkari  axloqiy 

shuurini xam uygotadi. 


Download 1,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   79




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish