O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti tarix fakulteti

Mavzuning  amaliy  ahamiyati.  1946-47  o‘quv  yilida  respublikada  4483 

maktab  bo‘lib,  212.000  o‘quvchi  o‘qigan  bo‘lsa,  1965-66  o‘quv  yilida  9716  ga 

undagi  o‘quvchilar  soni  2.476.000  kishiga  etdi.  Oliy    o‘quv  yurtlarida  talabalar 

soni 21.190 dan 168.800 taga etdi. Bu miqdor “mahalliy millat yigit qizlari bilim 

uchun  emas,  diplom  uchun  qiziqsin”  degan  aqidaga  asoslanganligini  ko‘rsatadi. 

SHunday  bo‘lishiga  qaramay  O‘zbekistonliklarni,  xususan  o‘zbeklarni  ilmga 

chanqoqligi har qanday sun’iy to‘siqlarni enga boshladi. 

 

O‘zbekistonda  fan  va  texnikaning  hamma  sohalarida  yirik  olimlar 

etishtirilib,  fan  nomzodlarini  va  doktorlarini  tayyorlash  bo‘yicha  sobiq  SSSRda 

oldingi qatorlarga chiqdi. 

 

1950 yil O‘zbekistonda 1760 fan nomzodi 180 fan doktorlari ilmiy ish olib 

bordi. 1965 yilda esa, fan nomzodlarining soni 4000 va fan doktori 324 ga etdi. 50-

60  yillari  Respublika  Fanlar  Akademiyasining  olimlari  ayniqsa  matematika-

mexnanika, tibbiyot, energetika, qishloq xo‘jaligi sohalarida ishlar olib bordi. Bir 

qancha  ilmiy-tekshirish  institutlari  travmatologiya  va  ortepediya,  energetika, 

matematika,  onkologiya  va  radiologiya,  O‘rta  Osiyo  qishloq  xo‘jaligini 

mexanizatsiyalash  va  elektrlashtirish,  kibernetika  va  boshqa  bir  qancha  institutlar 

shu  yillarda  ishga  tushirildi.  Fanlar  Akademiyasi  qoshida  Falsafa  va  Huquq 

instituti tashkil etilib, SHarqshunoslik instituti faoliyati kengaytirildi. 

 

50-yillardan  boshlab  respublikada  ilmiy-tadqiqot  ishlari  atom  quvvatidan 

foydalana boshladi. Dastlabki paytda atom quvvati Toshkent va Samarqand Davlat 

Universitetlari laboratoryalaridan fanlar akademiyasining fizika-texnika institutida, 

Politexnika  va  meditsina  institutlarida  ishlatildi.  Lekin  texnika  bazasi  etarli 

bo‘lmaganlikdan  atom  quvvatidan  foydalanish  doirasi  tor  bo‘ldi.  1956  yil 

boshlarida  Toshkentdan  30  km  yiroqda,  750  shtat  birligida  mo‘ljallangan  ilmiy-

---

5 

 

tadqiqot yadro insituti va barcha qulayliklarga ega bo‘lgan shaharcha qurilib, 1958 

yili ishga tushirildi. Uning birinchi direktori etib yirik fizik olim, akademik Ubay 

Orifov tayinlandi. Xullas ishda ana shu ta’lim va fan sohasidagi erishilgan yutuqlar 

bayon etilgan.