Verska(1 128) 2017 yil p65

SOF  VA  VAZIFADOSH  YUKLAMALAR
1-topshiriq. Berilgan gaplarda -u (-yu), -da yordamchilarining
qaysi o‘rinda bog‘lovchi, qaysi o‘rinda yuklama vazifasida kelayot-
ganini aniqlang.
1. Qiz erta-yu kech soatga qaraydi, daqiqalar sanaydi. (Hamid
G‘ulom). 2. Majlis ertaga qoldirilmaydi-yu. 3. Nosir oxun eski bo‘lsa-
da, ozoda libosda edi. (Sobir Abdullo). 4. Choy qaynatib ichishni-da
unutdi. (Oybek) 5. Birrov kirdi-da, chiqib ketdi. (Oybek)
?

---

112
?
2-topshiriq. Gaplardagi na... na yordamchisining bog‘lovchilik
va yuklamalik xususiyatlarini aniqlashga harakat qiling.
1. Bu yerda na ofat, na kulfat, na g‘am. (G‘afur G‘ulom) 2. Na
uyda topolmayman, na ishda. (Said Ahmad)
 -u (-yu), -da yordamchilari o‘rniga va bog‘lovchisini
qo‘yish mumkin bo‘lsa, bog‘lovchi vazifasida, boshqa
holatlarda yuklama vazifasida keladi.
-da yordamchisi yuklama vazifasida kelganda,
ko‘pincha uning o‘rniga ham yuklamasini qo‘yish mumkin
bo‘ladi.
     
229-mashq.
 Yuklamali gaplarni yozing.
1. U anchadan keyin o‘ziga keldi-yu, tepasida xotini
turganini, qizchalari yig‘layotganini payqadi. (O‘. Hoshimov)
2. Sekin unga yaqin bordim: bu manzara ham bizning ko‘ngilga
yaqin-da, qadrdon! (Sh. Xolmirzayev) 3. Yoshgina bir qiz keng
atlas ko‘ylagini hilpiratib, sahnaning o‘rtasiga keldi-da, nima-
nidir e’lon qildi. (O‘. Umarbekov) 4. Na martaba, na boyligi
bor edi uning. (E. Vohidov) 5. Na qo‘shiq, na kulgi, na churq
etgan ovoz eshitilmadi. (Ibrohim Rahim) 6. Jarang bersin gulyor
tag‘in, Childirma-yu chiltor tag‘in. (Mirtemir)
♦
♦
♦
♦
♦