O’zbekistonda arxeologiya. Madrimov Sh

 
Arxeolog-olim Boqijon Matboboev 
Đ
qtidorli arxeolog va tarixchi, O’zbekiston Fanlar akademiyasi Arxeologiya 
institutining bo’lim boshlig’i B.H.Matboboev 1955-yilning 25-avgustida Andijon 
viloyati 
Đ
zboskan tumanining To’rtko’l qishlog’ida oddiy dehqon oilasida dunyoga 
keldi. O’rta maktabni tugallagandan keyin Andijon Davlat universiteti tarix 
fakultetini 1977-yilda tugalladi. 1979-yildan boshlab O’zbekiston Fanlar 
akademiyasi Arxeologiya institutiga ishga kiradi. 1985-yilda SSSR Fanlar 
akademiyasi Arxeologiya instituti Leningrad bo’limida «Chust madaniyatining 
lokal variantlari» mavzuidagi nomzodlik dissertatsiyasini himoya qiladi. 
1986-yildan 
hozirgi 
payitgacha 
B.Matboboev 
O’zbekiston 
Fanlar 
akademiyasi Arxeologiya institutida avval katta ilmiy xodim, etakchi ilmiy xodim 
va hozirda bo’lim boshlig’i lavozimlarida ishlab kelmoqda. Shu paytgacha 
Farg’ona vodiysi qadimgi va ilk o’rta asrlar arxeologiyasini rivojlantirishga 
o’zining juda katta hissasini qo’shib kelmoqda. Ayniqsa o’rta asrlarga taluqli 

---

66 
yodgorlik Quvada, Andijon shahri xududida olib borgan izlanishlari juda katta 
ahamiyatga ega bo’lgan natijalarni bergan bo’lsa, Andijon va Namangan viloyati 
xududida olib borgan razvedka ishlari juda ko’plab yangi yodgorliklarni 
topilishiga, va ayniqsa butun vodiyni arxeologik jihatdan qayta rayonlashtirish 
ishlariga katta foydasi tegdi. 
B.H.Matboboevning ilmiy faoliyatini butun dunyoga yoyishda Pop 
tumanidagi Mo’nchoqtepa yodgorligida olib borgan ilmiy izlanishlari katta o’rin 
egallaydi. Bu yodgorlikda O’rta Osiyo arxeologiyasi tarixida birinchi marta ilk 
o’rta asrlarga oid qamishdan yasalgan tobutlarga qo’yilgan xilxonalar topilgan 
bo’lib, ularga qo’yilgan paxta va ipak matolar, yog’och buyumlar, turli 
novdalardan to’qilgan savatlar yaxshi saqlanib qolgan edi. Bu narsa O’rta Osiyo 
arxeologiyasi tarixida birinchi marta xo’jalikda ishlatilgan va shu kungacha 
ko’pchilikka ma’lum bo’lmagan buyumlarning turlari, hunarmandchilikning 
noma’lum sohalarini anglab yetishga imkon berdi. 
B.X.Matboboevning Farg’onaning ilk o’rta asrga oid yodgorliklarida olib 
borgan ilmiy izlanishlarining natijalari uning 2009-yilda himoya qilgan 
«Farg’onaning ilk o’rta asrlar madaniyati (V-VIII asrlarga oid arxeologik 
manbalarni tarixiy talqini) mavzuidagi doktorlik dissertatsiyasi katta ahamiyatga 
ega bo’ldi. Bu dissertatsiyada to’plangan asosiy ilmiy g’oyalar B.Matboboevning 
o’zbek, rus, ingliz va xitoy tillarida chiqarilgan 8 ortiq monografiyasida, 200 dan 
ortiq ilmiy va ilmiy ommabop maqolalarida o’z aksini topgan. 
B.H.Matboboev katta ilmiy va ilmiy pedagogik ishlarni olib borish bilan birga 
ilmiy-tashkiliy ishlarni ham olib bormoqda. Arxeologiya institutida doktorlik 
dissertatsiyalarini himoya qilish Kengashining azosi, «O’zbekiston moddiy 
madaniyati tarixi» to’plami, « O’zbekiston arxeologiyasi» jurnali, « O’zbekistonda 
arxeologik tadqiqotlar» to’plamlarining tah’ririyati a’zosidir. 
B.H.Matboboev keyingi yillarda Xalkaro Bobur fondi uyushtirgan sohibqiron 
Amir Temurning Oltin o’rda xonligi va To’xtamishxonga qarshi qilgan janglarini 
o’rganish uchun Qozog’iston va Rossiya xududlaridagi yodgorliklarni o’rganish 
uchun uyushtirilgan ekspeditsiyalarida ham aktiv qatnashib kelmoqda. 
2012-yildan boshlab Farg’ona vodiysi tarixi va moddiy madaniyatini 
o’rganish 
bo’yicha 
tashkil 
etilgan 
O’zbekiston-Xitoy 
ekspeditsiyasining 

---

67 
O’zbekiston tomonidan boshlig’idir. 
B.H.Matboboev 
kelgusidagi 
ilmiy 
faoliyatida 
ham 
yanada 
katta 
muvaffaqiyatlarga erishadi va bu bilan O’zbekiston arxeologiyasini yanada 
rivojlantiradi degan umiddamiz.