1-ma’ruza Matn. Chuvalchanglar sinfi. Mavzu: Halqali chuvalchanglar tipining umumiy tavsifi va klassifikatsiyasi. Belbog‘sizlar

Sezgi organlari. 
Erkin suzib hayot kechiruvchi guruhlarida sezgi organlari yaxshi 
rivojlangan. Sezuvchi hujayralar terida ko’p bo’ladi. Polixetalarning antennalari, 
palpalari, prostomiumdagi kiprikli chuqurchalar, parapodiylardagi mo’ylovlar 
maxsus sezgi organlaridir. 
O’troq holda hayot kechiruvchi polixetalarning tanasini oldingi segmentlarida 
bittadan birnechtagacha muvozanat saqlash organi 
statosistlar 
bo’ladi. 
Polixetalarning deyarli hamma guruhlarida ko’zlar bo’ladi va ular prostomiumning 
tepa qismida 2 ta yoki 4 ta bo’lib joylashgan. 
Jinsiy sistemasi 
sodda tuzilgan. Polixetalar ayrim jinsli. Jinsiy bezlar ko’pgina 
segmentlarda yoki ayrim segmentlardagina hosil bo’ladi. Bezlarda jinsiy hujayralar 
selomga o’tib yetiladi. Ba’zi polixetalarda jinsiy hujayralarni tashqariga chiqarish 
teshigi bo’lmaganligi sababli, chuvalchang tana devorini yorib suvga chiqadi. 

---

Ba’zilarida esa mustaqil jinsiy teshigi bo’ladi. Ko’pgina polixetalarda jinsiy teshik 
nefridiyni chiqarish teshigini hosil qiladi. Urug’lanish suvda. Polixetalarning ayrim 
guruhlarida jinssiz ko’payish ham mavjuddir. Bu xil ko’payish polixetada 
paropodiy va qillarning keskin rivojlanishi, rangining o’zgarishi va ichagining 
reduksiyalanib 
epitok 
deb ataluvchi tana qismini hosil qilishadan boshlanadi. 
Bunday chuvalchanglar epitok qismi oldingi 
atok
qismidan keskin farq qiladi. Bu 
qismlar ajralib, harbirida yetishmagan bo’laklar hosil bo’ladi. Masalan, Tinch 
okeanda yashovchi 
Eunice viridis 
da. Ba’zan hosil bo’lgan birinchi yarim 
individlar ajralishga ulgurmasdanoq, boshqa yangi individlar hosil bo’ladi. Bunday 
bir-biriga qo’shilgan yangi yosh individlar 30 tagacha bo’lishi va muvaqqat zanjir 
hosil qilishi mumkin. Zanjirdagi individlar jinsiy ko’payuvchi individlar bo’lib, 
ular keyinchalik bir-biridan ajralib jinsiy ko’payadi. Bunday jinssiz jarayon 
polixetalardan