O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

1.6.2. Texnik va tarifli me’yorlash (normalash) 
Ishchi mexnat faoliyati samaradorligining muhim ko‘rsatkichi mexnat 
unumdorligi hisoblanadi.
Qurilishdagi ishchilarning
mexnat unumdorligi
bajarilayotgan ishlarning 
mahsulot miqdori va mehnat sarfi bilan belgilanadi. Qurilish ishchilarining 
mehnat 
unumdorligi
birlik vaqt (soat, smena) davomida tayyorlangan 
mahsulot miqdori
(m, m
2
, m
3
, dona, tonna) bilan yoki birlik mahsulotni tayyorlash uchun sarflangan 
ish vaqti 
mexnat sarfi
(odam-soat, odam-smena) bilan aniqlanishi mumkin. 
Mahsulot miqdori
– vaqt birligi (soat, smena va h. k.) ichida ishlab chiqarilgan 

---

24 
maxsulot; 
Mexnat sarfi

unumdorlikni

 
baholashning asosiy ko‘rsatkichlaridan biri 
hisoblanadi. Birlik maxsulotga mexnat sarfi qanchalik kam bo‘lsa, mexnat 
unumdorligi shunchalik yuqori bo‘ladi. Har bir qurilish jarayonining mexnat sarfi 
miqdori texnik me’yorlash (normalash) bilan tartibga solinadi. 
Texnik me’yorlash
– birlik qurilish maxsulotiga ishchi yoki mashina vaqti 
xarajatlari va materiallar sarfining texnik jihatdan asoslangan me’yorlarini ishlab 
chiqish. Bunday me’yorlar qurilish jarayonlarini sinchiklab o‘rganish yo‘li bilan 
o‘rnatiladi va ishchilar mexnatiga haq to‘lashning asosi hisoblanadi. Bu 
me’yorlarga ko‘ra qurilish, montaj, ta’mirlash – qurish ishlari uchun umumiy 
(yagona) me’yorlar va narxlar (UMvaN) tuziladi. 
Mehnat sarfi miqdoriy jihatdan texnikaviy me’yorlash orqali belgilanadi. 
Mehnat sarfining me’yori vaqt me’yori va mahsulot miqdorining me’yori 
ko‘rinishida ifodalanadi. Bu ko‘rsatgichlar «Umumiy me’yorlar va narxlar» 
to‘plamida (UMvaN) (YeNiR) har bir ish turi uchun keltirilgan.