O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

Agonist-
antagonistlar
va qisman 
antagonistlar
Pentazotsin 
Nalbufin 
Butorfanol 
Buprenorfin
0.3 (0.03) 
1 (0.01) 
3-5 (0.02) 
20-60 
(0.0002) 
++ 
++/+++ 
++/+++ 
++/+++ 
3-4 
4-5 
3-4 
5-9 
++/+++ 
++/+++ 
++/+++ 
++/+++ 
± 
± 
+ 
± 
± 
± 
± 
± 

---

- 300 -
B u t o r f a n o l ( m o r a d o l , s t a d o l )
̵ 
Pentazotsinga o‘xshash xossalarga 
ega. 
κ-
retseptorlarini agonisti va 
µ
-retseptorlarini kuchsiz antagonisti. Morfinga 
nisbatan 3-5 marta kuchli. T
½
=3 soat. Pentazotsin kabi o‘pka arteriyasida 
bosimni oshiradi, yurak ishini kuchaytiradi. Shuning uchun yurak infarktida 
qo‘llash mumkin emas. Morfinga nisbatan nafasni kamroq buzadi, tobelikni 
kamroq rivojlantiradi, parenteral yoki intranazal qo‘llaniladi. 
N a l o r f i n
-
kimyoviy tuzilishi bo‘yicha morfinga o‘xshaydi. Og‘riq 
qoldirish ta’siriga ega, bunday ta’siri morfinnikidan kuchsizroq, lekin analgetik 
sifatida qo‘llanmaydi, chunki shaytonlash (ruhiy qo‘zg‘alish) chaqiradi. Nafas 
olishni biroz buzadi, bradikardiya va mioz chaqiradi. MIT sfinkterlarini tonusini 
oshirmaydi, qabziyat chaqirmaydi. Unga tobelik rivojlanmaydi. Nalorfin 
morfinning antagonisti sifatida narkotik analgetiklar ta’sirida rivojlangan 
nafasning buzilishi, bradikardiya, qayt qilish, MIT sfinkterini kuchli qisqarishi 
daf etish uchun qo‘llaniladi. Lekin narkotik analgetiklarining antidiuretik va 
gipotermik effektlariga ta’siri etmaydi. Ta’siri 1-4 soat davom etadi. 
morfinnistlarda qo‘llansa abstineniya sindromi xurujini rivojlantiradi. Asosan 
opiatlarning antidoti sifatida qo‘llaniladi.
Nalbufin