«институционал иқтисодиёт»

Ташкилот 
хиллари 
Ҳокимият 
муносабатларининг 
мураккаблик даражаси 
Ҳокимият 
муносабатларининг 
персонифирланиш 
даражаси 
Фирма 
Содда ёки мураккаб 
Позицион 
Давлат 
Мураккаб 
Позицион 
Уй хўжалиги 
Содда 
Персонификацияланган 
Уй хўжалигининг асосида ётувчи ҳокимият муносабатлари ҳақидаги тезис 
аниқликлар киритилишини талаб қилади. Бир томондан, уй хўжалигининг фаолият 
кўрсатиши қуйидагиларни назарда тутади: 
-
болалар 
ҳаракатларини 
назорат 
қилиш 
ҳуқуқининг 
ота-оналарга 
топширилиши, бунинг ўрнига бола учун у ҳақида қайғуриш ва уни 
манфаатларининг таъминланиши кафолатланда; 
-
оилавий бюджетнинг шаклланиши ва сарфланиши устидан назорат қилиш, 
ҳуқуқининг уй хўжалигининг одатда “оила бошлиғи” деб номланувчи бир аъзосига 
топширилиши, у барча оила аъзоларининг манфаатларини кўзлаб ҳаракат қилади ва 
уларга ўзлари алоҳида эриша олиши мумкин бўлгандан ортиқ даражадаги 
фаровонликни таъминлайди. 
Умуман уй хўжалигининг мақсади – ўз аъзоларига кутилмаган ҳолатлар юзага 
келишидан қатъи назар кафолатланган фаровонлик даражасини таъминлашдан 
иборат. Уй хўжалигининг ҳимоя функцияси ўзаро ёрдам ва оила аъзоларини моддий 
жиҳатдан қўллаб-қувватлашнинг расмий ва норасмий меъёрларига асосланади. 
Иккинчи томондан, уй хўжалиги шундай тарзда ташкил этилиши мумкинки, 
яъни у ўз хусусиятига кўра аъзоларининг мулкий ва бошқа ҳуқуқ ва мажбуриятлари 
аниқ белгиланган ёллаш тўғрисидаги шартномага яқин келади. Бундай ҳолда 
биргаликда хўжалик юритиш тўғрисида қарор қилиш фаровонликнинг маълум 
даражасига рози бўлишни эмас, балки уни кўпайтиришга интилишни акс эттиради. 
Унда умр йўлдошини танлаш ва болаларнинг туғилиши тўғрисида қарор қабул 
қилиш сотув ҳақида шартнома тузиш ёрдамида истеъмол танловининг алоҳида 
ҳолати бўлиб қолади. Лекин, сўнгги ҳолатда биз уй хўжалигидан йироқлашамиз, 
чунки биргаликда мулкка эгалик қилиш режимидан ва биргаликдаги бюджетни 
шакллантиришдан воз кечиш эҳтимоли пайдо бўлиши мумкин. Шунинг учун бундан 
буён уй хўжалигини ҳокимият муносабатларининг, бинобарин, ташкилотнинг 
алоҳида варианти сифатида кўриб чиқамиз. 

---

140 
Уй хўжалиги – бу инсон капиталини ишлаб чиқаришнинг умумий вазифалари, 
яшаш, бюджет ва оила-қариндошчилик алоқалари билан бирлашган кишилар 
гуруҳидир. Уй хўжалигининг асосида ҳокимият муносабатлари ётади – 
биргаликдаги иқтисодий фаолият устидан назорат қилиш ҳуқуқи унинг бир аъзосига 
– “оила бошлиғи”га ўтади.