Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)нинг муборак 101 дуолари

23. Қабристонга кирганда ўқиладиган дуо
ْمُتْنَأ ْم ُكَلَو ا َنَل ُللها ُرِف ْغَي ِروُبُقْلا َل ْهَأ اَي ْم ُكْي
َل َع ُمَل َّسلا
ِرَث
َلاِب ُنْ َنَو ا َنُفَلَس
Ассалому алайкум йа аҳлал қубури. Яғфи­
руллоҳу лана валакум антум салафуна ва наҳну 
бил асар.
Маъноси:
Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қаб­
ристонга борганларида бундай дер эдилар: «Эй қаб­
ристон аҳли! Сизга салом бўлсин. Аллоҳ сизни ва 
бизни афв қилсин. Сиз биздан олдинсиз. Биз ҳам 
сизнинг изингиздан борамиз».
Шарҳ:
Имом Термизий ривоят қилган ҳадисга кўра, Ра­
су луллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Мадина
-

---

Пайғамбаримиз (с.а.в.)нинг муборак 101 дуолари
48
да бир қабристонга дуч келганларида шундай дуо 
қилганлар. Имом Муслимдан ривоят этилган ҳадис­
да эса бундай деганлари қайд қилинади: 
ْنِإ اَّنِإَو َينِمِل ْسُْلاَو َين ِنِمْؤُْلا َنِم ِراَي ِّدلا َل ْهَأ ْم ُكْي
َل َع ُمَل َّسلا
َةَي ِفاَعْلا ُم ُكَلَو ا َنَل َللها ُلَأ ْسَأ َنوُق ِحَلَل ُللها َءاَش
Ассалому алайкум аҳладдиёри минал муми­
нийна вал муслимийн ваинна инша аллоҳу ла­
лаҳиқун. Ас­алуллоҳа лана ва лакумул ъофияҳ.
Маъноси:
«Эй қабрда ётганлар! Мўминлар ва мусулмонлар. 
Сизга салом бўлсин. Иншааллоҳ, биз ҳам ортингиз
-
дан келамиз. Биз учун ҳам, сиз учун ҳам Аллоҳдан 
афв тилайман».
Юқоридаги ҳадиси шарифларда қабристонга бор ­
ганимизда марҳумлар билан худди тириклардек 
са ломлашиш юзасидан ўгит берилмоқда. Расу лул­
лоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Бадр жангида 
ўлган мушрикларнинг жасадлари бир лаҳадга йи­
ғилганидан кейин, уларга қараб: «Мен Аллоҳнинг 
ваъдасини ҳақ билдим. Сиз ҳам Унинг азобини ҳақ 
билдингизми?» деб хитоб қилганлар. Ҳазрат Умар:
– Ё Расулуллоҳ! Улар бу сўзларингизни эшита
-
диларми? – деганларида, Расулуллоҳ (соллаллоҳу 
алайҳи ва саллам):
– Ҳа, улар ҳозир сиздан­да яхшироқ эшитадилар, 
– деб жавоб берганлар.
Дарҳақиқат, инсонлар қабрда ётганларни ҳеч 
нар сани эшитмайди ва кўрмайди, деб ўйлашади. 
Ҳол буки, улар келиб­кетганларни, дуо қилганларни 
кўради ва эшитади. Шу сабаб Расулуллоҳ (соллаллоҳу 
алайҳи ва саллам) қабристонга борганларида мар­

---

Пайғамбаримиз (с.а.в.)нинг муборак 101 дуолари
49
ҳум ларга тирик лардай салом бериб, уларни кечири­
шини Аллоҳдан тилар дилар. Бу ҳадиси шарифга 
кўра, Ислом аҳли қабристонга борганида Расулуллоҳ 
(соллаллоҳу алайҳи ва саллам) суннатларига амал 
қилиб, у ердагиларга салом бериши ва уларга Аллоҳ­
дан афв тилаши керак. Букун ўлим уларга етган бўл­
са, вақтида бизга ҳам навбат келади. Шунинг учун 
Пай ғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қабр­
дагиларга: «Сиз биздан олдинсиз, биз ҳам сизнинг 
ортингиздан борамиз», деб хитоб қилганлар.
Байт: 
Эй қабрда ётганлар! 
Мингларча салом сизга. 
Умримиз тугамоқда, 
Тушганмиз изингизга. 
Қабр дўзах чуқури 
Ёки жаннат боғидир.
Сизу бизни афв этсин,
Аллоҳга дуо шудир.
24. Азон дуоси
ا ًد َّمَ ُم ِتآ ِةَمِئاَقْلا ِةَل َّصلاَو ِةَّماَّتلا ِةَو ْع َّدلا ِه ِذ َه َّبَر َّمُهَّللا
ُهَت ْد َعَو ي ِذَّلا اًدوُمْ َم اًماَقَم ُهْثَعْباَو َةَلي ِضَفْلاَو َةَلي ِسَوْلا