Mavzu: qishloq xo’jaligida yer resurslaridan foydalanish muammolari

Manba. Qishloq va suv ho’jaligi vazirligi maьlumotlari asosida tuzildi

Erlarni agronomik ishlab chiqarish guruhlarga birlashtirish – bu, o’ziga hos 

tasniflanish bo’lib, bunda genetik jihatdan bir xil va agronomik hususiyatlari 
bo’yicha bir-birlariga yaqin bo’lgan tuproqlar o’zaro birlashtirilib, ular asosida 
ho’jalik jihatidan bir xil bo’lgan massiv aniqlanadi. Yerlarni agronomik ishlab 
chiqarish ko’rsatkichlari bo’yicha guruhlashtirish u yoki bu ekinlar almashlab 

---

26 
ekish rotatsiyasida ho’jalik mutaxassislarini agrotehnik, meliorativ tadbirlarni 
amalga oshirish, o’g’itlarni qo’llash, sug’orishni tashkil qilish, meьyorlarni 
belgilash va boshqa ishlarni bajarishda tabaqalashgan holdagi boshqaruvni 
qo’llashga yo’naltiriladi. Bu yer va suvdan to’g’ri foydalanish tizimini amalga 
oshirishga imkon beradi. Binobarin, yerlarni agronomik ishlab chiqarish 
guruhlariga birlashtirish ikki maqsadni ko’zlaydi: a) bir tomondan butun tuman, 
viloyat hududida tuproq konturlarini yiriklashtirish, bu ayniqsa, aniq tadbirlarni 
qo’llashga keng imkoniyatlar yaratadi; b) tuproq turlari va ayrim ishlab chiqarish 
guruhlarini solishtirish mumkin bo’ladi. Bu vaziyatda sifat bo’yicha 4-5 tuproq 
toifasi va ularning agronomik ishlab chiqarish guruhlarini (eng yaxshi, yaxshi, 
o’rta, o’rtadan past va yomon) ajratish tavsiya etiladi. Bu hol dehqonchilik 
ekinlarini qishloq ho’jalik nuqtai - nazardan rayonlashtirishga imkon beradi. 
Yerlarni agronomik ishlab chiqarish guruhlari bo’yicha toifalashni sifat jihatidan 
baholash, deb qarash lozim. Sifat jihatidan baholash negizida tuproqlarni 
bonitirovka qilish amalga oshiriladi. Tuproqlarni guruhlashtirish bonitirovka va yer 
kadastri tizimida amalga oshirilishi asosan tuman, viloyat, respublika miqyosida 
tuproqlarni baholash maqsad qilib qo’yilgan taqdirda bajariladi. 
Arid iqlim sharoitida yerlarni bonitetlashda tuproqning granulometrik 
tarkibi, gruntning suv o’tkazuvchanlik hususiyati, tuproqning sho’rligi va 
madaniylashganlik darajasi, grunt suvlari rejimi hisobga olinadi va bonitirovka 
jarayonida har biriga maьlum koefitsient ishlab chiqiladi va ulardan hisoblashda 
foydalaniladi.