"Biofizikadan amaliy mashg’ulotlar" o’quv qo’llanmasi umumiy biofizika kursining fizikа-kimyo va elektrobiologiya bo’limlariga taаlluqli amaliy mashg’ulotlarning nazariy va amaliy masalalarni o’z ichiga oladi

ds 
= V
2
(h-h
2
) . 
dt
bu yerdagi T- mutlaq harorat,
ds
- entropiya o`sish tezligi, V
1
va V
2
- oqim
dt
tezliklari, (h
1
-h) va (h-h
2
) esa idishlardagi suyuqlik sathlariaro farqlardir. 
Formula (2) dagi o`ng va so`l ifodalar vaqt birligida ajralib chiqgan energiya-quvvatini 
ifodalaydi, ya`ni so`l tomondagisi issiqlik energiyasini, o`ng tomondagisi esa mexanik 
energiyani ifodalaydi.
Demak, mazkur formulalar naychalar R
1
, R
2
da mexanik energiyaning qanday qismi 
ishqalanish jarayoni tufayli ekvivalent miqdorda issiqlik energiyasiga aylanishini ko`rsatadi. 
Shunday qilib, butun sistemada entropiyaning oshish tezligi teng bo`ladi: 
T 
ds 
= T 
ds 
+ T 
ds 
= V
1
(h
1
-h) +V
2
(h-h
2
)
 
(3)
 

 
dt dt dt
 
 
 

---

7 
Formula (3) ga formula (I) va V
1
, V
2
qiymatlari qo`yilsa quyidagi tenglik hosil bo`ladi: 
T 
ds 
= k
1
(h
1
-h)
2
 +k
2
(h-h
2
)
2
(4)
 
dt
 
Formula (4) dagi T 
ds 
ni TS orqali ifodalab, TS-ning h ga bog`liqlik grafigini 
dt
chizish mumkin. Formula (4) ning o`ng tomondagi ifodalar kvadratli bo`lgani uchun TS-h-
bog`liqligi grafikda parabola shaklida namoyon bo`ladi. 
Ma`lumki, parabola shoxlarining yo`nalishi formuladagi o`ng tomon ifodalarining 
ishorasiga bog`liq. Agarda k
1
va k
2
musbat ishoraga ega bo`lsa, parabola shoxlari tepaga 
yo`naladi. Bunday hol entropiya o`sishi tezligining minimal miqdori bilan xarakterlanadigan 
barqaror statsionar holatga mos keladi. 
Agarda naychalardagi oqim tezliklari o`zgartirilsa, II-idishdagi suyuqlik balandligi ham 
o`zgaradi, ya`ni sistema yangi statsionar holatga o`tadi. H-idishdagi statsionar holat birdaniga 
tiklanmasdan, dastlab, ma`lum bir maksimal yoki minimal balandliklar orqali o`tib, so`ngra 
oldingi holatga yaqin keladigan ma`lum bir balandlikda turg`unlashish orqali tiklanadi. 
Bayon etilganlarni yakunlab aytish mumkinki, barqaror statsionar holatda H-idishdagi 
suyuqlik sathining har qanday siljishi, albatta uning dastlabi qolatga qaytishi bilan tamomlanib, 
sistema entropiyasining minimal o`sishi bilan xarakterlanadi.