Radio jurnaliSTİKA

10
RADİONU ANLAMAQ / 
TƏMƏL AKUSTİKA
II BÖLÜM
TƏMƏL AKUSTİKA
Radionu öyrənməyə səsin əlifbasından başlamaq 
lazımdır. Qorxmayın, sizə fizika dərsi keçməyəcəyik. 
Radioda səs terminlərinin nəyi ifadə etdiyini və necə 
işlədiyini bilməyiniz kifayətdir.
Küylər və arzuolunmaz səslər həyatımızın bütün 
sahələrində var: evdə, küçədə, işdə – getdiyimiz hər 
yerdə. Rahat işləmək, sakitlikdə dincəlmək üçün 
müxtəlif yollarla evimizin, iş otağımızın akustik 
biçiminə önəm veririk. Bu, radioda da belədir. İstər 
studiyada, istərsə kənarda olsun, səsi tanımalıyıq ki, 
ondan düzgün istifadə edək.
Studiyada səslər təmiz yazılsın deyə, xüsusi akustikalı 
otaqlar qurulur. Bu otaqlar kənardan gələn səslərin 
qarşısını alır və otaqda səsin yayılmasına, əks-
sədanın yaranmasına əngəl olur. Bunun üçün xüsusi 
pəncərələr, divarlara, tavana vurulan hissəciklərdən 
(bu, adətən süngər və onun üzərinə çəkilmış xüsusi 
materialdan ibarət olur) yararlanırlar. Bu materiallar 
səsi udur və yayılmasının qarşısını alır.
Radiojurnalistsənsə, bu terminlərlə mütləq 
qarşılaşacaqsan:
Desibel
– bu, səsin səviyyəsinin, daha doğrusu, onun 
intensivliyinin (gücünün) ölçüsüdür. Desibelin (db), 
sadəcə, rəqəmli ölçü deyil, loqorifmik ölçü olduğunu 
anlamaq vacibdir. Belə ki, səsin gücünü 2-yə kimi 
artırdıqda səs 3db artacaq. Amma 10db artım bu səsin 
gücünün 10 dəfə artırılması deməkdir. Davamlı 80 db 
və ya fasiləli 120 db-lik səs insanın eşitmə sistemini 
həmişəlik sıradan çıxara bilər. Bu loqorifmik şkalada 
0 db yayım üçün normal səs səviyyəsi kimi götürülür. 
Səsin normal yazılması (diktofon və mikrofonla) -6db-
dən -3 db-ə kimidir. 
Tezlik (Frequency)
– səsin bir saniyədə periodik (dövri) 
titrəyişidir. Ölçü vahidi Hertzdir (Hz) İnsan qulağı 
20hz-20khz-dək olan səsləri eşidə bilir.
Robert McLeish Radio Production (2005) kitabında 
aşağıdakı tezlik dərəcələrini və onların yaratdıqları 
keyfiyyəti bu cür sıralayır: 8000 Hz - telefon 
keyfiyyəti, 11 025 Hz - pis AM radio keyfiyyəti, 22 
050 Hz - FM radio keyfiyyətinə yaxın, 32 000 Hz 
- FM-dən daha yaxşı, 44 100 Hz - CD keyfiyyəti, 
48 000 Hz - DAT (Digital Audio Tape - rəqəmsal 
audiolent) keyfiyyəti, 96 000 Hz DVD-Audio (tipik) 
keyfiyyətidir.