2.2.1. Litografiya
Hozirgi vaqtda litografiya elektronikada nanostrukturalar olishning asosiy
uskunalaridan biri hisoblanadi (2.9-rasm). “Litografiya” nomi yunoncha ‘’lotos’’-
tosh va “grafo” –yozaman so’zlaridan
kelib chiqqan bo’lib, so’zma-so’z
“toshda
yozaman”
deyilganidir.
Litografiya qattiq jismlarning sirtlarida
nanostrukturalar olishga imkon beradi.
2.9-rasm.Litografiya yordamida olingan
struktura
Litografiya eng sodda holda bir
necha bosqichlardan iborat.
Birinchi bosqichda qattiq jism
sirtiga fotorezist qatlami surtiladi.
Fotorezist- yorug’likka sezgir
modda bo’lib, nyrlanish ta’siri ostida
surtilgan sirtning strukturasini o’zgartiradi. So’ngra sirtga fotoshablon syrtiladi.
Fotoshablon qattiq jismning sirtida “o’ymakorlik” qilish uchun trafaret bo’lib, sirt
qismlarini nurlash uchun shaffof va noshaffof maskadan iborat.
Litografiyaning keyingi bosqichi eksponirlash deb ataladi. Ustiga fotorezist va
uning
tepasidan
fotoshablon qo’yilgan qattiq jismning sirti
nurlanishning optik manbaai (lampa yoki lazer) bilan yoritiladi. Natijada
fotoshablonning nurlanish uchun shaffof qsmlariqismlari ostidagi fotorezistning
ta’sridan sirtning strukturasi o’garadi. Fotorezist o’zgartirgan srtning biror qismi
fotorezist bilan birgalikda o’yish jarayoni yordamida yoqotilishi mumkin. Ximiyaviy
o’yish maxsus ximiyaviy moddalar (o’yuvchilar) da yoritilgan fotorezist ta’sirida
o’zining strukturasini o’zgartirgan sitrni eritishga asoslangan. Shunday qilib
“o’ymakorlik” bilan qattiq jismning sirtida etarlicha murakkab strukturalarni olish
mumkin.
Litografiya elektronli texnikani boshqaruvchi qurilmalar – mikrosxemalarni
yaratishda asosiy bosqichlardan hisoblanadi. Mikrosxemalarning o’lchamlarini
kichraytirish litografiyada shakllantiriladigan “rasmlar”ning o’lchamlarini
kichraytirilishi bilan erisilishi mumkin.
Fotoshablon orqali fotorezistni yoritish uchun foydalaniladigan optik nurlanish
manbaaining xarakterisksi bo’lib nurlanishning to’lqin uzunligi hisoblanadi.
Difraktsiya hodisasi tufayli litografiya yordamida qirqib olinadigan detalning
25
o’lchami to’lqin uzunlikdan kichik bo’la olmaydi. Agar biz litografiyada to’qin
uzunligi 1 mkm bo’lgan nurlanish manbaaidan foydalansak, biz chiza oladigan
detalning eng kichik o’lchami ham 1 mkm bo’ladi. Llitografiya yordamida nanometer
o’lchamli ob’ekt chizish uchun to’lqin uzunligi bir necha o’n nanometrlar bo’lgan
uzoq ul’trabinafsha nurlanish manbaalaridan foydalanish kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |