Erkin umarov mahmud abdullayev

Abu Nasr Forobiy. 
(873—950). Abu Nasr M uhammad ibn Mu­
ham mad ibn Uzlug1 Forobiy Sirdaryo bo‘yidagi Forob-O 'tror degan 
jo y d a d u n yoga kelgan. U T o sh k en t, S am arq an d va Buxoro, 
shuningdek, Bag‘dod shaharlarida o ‘z bilimini oshirgan. Forobiy um- 
rining so‘nggi yillarini Halab, Dam ashq shaharlarida cr'tkazgan. U 
160 ga yaqin asar yozgan.
Asarlari: 
«Ihso al-ulum», «Hikmat asoslari», «Aristotel logikasiga 
talqinlar», «Katta muzika kitobi», «Grajdanlik siyosati», «Fozil shahar 
ah o lilarin in g raylari», « M an tiq q a kirish», «Vakuum haqida», 
«Metafizika tezislari» va boshqalar.
Forobiy dunyoqarashining asosini panteistik g‘oya tashkil etadi. 
Uning fikricha, mavjudot emanatsiya yordamida ibtidodan bosqich- 
ma-bosqich paydo bo‘lgan. Forobiy o ‘zining ijtimoiy qarashlarida 
m a’naviy hayotga oid ko'pgina qimmatli fikrlami olg‘a surgan. U 
insoniyat jamiyati vujudga kelishi va rivojlanishining muayyan tabiiy 
sabablarini ko‘rsatib bergan. Jamiyat axloqining vujudga kelishi, inson 
va jamiyatning o ‘zaro munosabatini tekshirgan. Shuningdek, u in­
soniylik, adolat, yetuk jam oa, komil inson muam m osini o ‘rtaga 
qo‘ygan va ulam i nazariy jihatdan asoslab bergan.
* * *
Abubakr Muhammad ibn Ja’far Narshaxiy (943). 
Buxoro vi- 
loyatiga qarashli N arshax mavzesida tavallud topgan. Yoshligidan 
qadimgi tarix, geografiya, arab tilini puxta o ‘rgangan.
Asarlari: 
«Buxoro tarixi». Bu asar turli tarixiy manbalarda «Tarixi 
Narshaxiy», «Axbori Buxoro», «Tarixi Buxoro», «Buxoro viloyatining 
tadqiqi» kabi nomlar bilan atalib kelingan. Asarda qadimgi Buxoro 
aholisining tarixiy kasb-korlari (ovchilik, baliqchilik, dehqonchilik kabi), 
Afshona, Romiton, Varaxsha kabi qadimiy maskanlaming barpo eti- 
lishi, Markaziy Osiyo hududlarida arab hukmronligining o ‘matilishi, 
Islom ning tarqalishi, M uqanna q o ‘zg‘oloni, sosoniylar davlati, 
Buxorodagi ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy hayot, yer-suv munosabat- 
lari haqida qimmatli m a’lumotlar berilgan. Asar nafaqat Buxoro, balki 
butun Markaziy Osiyo tarixini o ‘rganishda noyob manba hisoblanadi. 
Kitob 1966—1991 yillarda chop etilgan.
* * *