M e t r o L o g I y a V a s t a n d a r t L a s h t I r I s h

Tayoqcha shaklidagi termometr qalin devorli, tashqi diametri
6
. . .8 mm ga teng qilib tayyorlangan kapillyar naychadan iborat.
Naychaning pastki qismi suyuqlik saqlanadigan rezervuar hosil
qiladi. Ulaming shkalasi bevosita kapillyaming sirtida darajalanadi.
Shkalasi ichiga o'matilgan termometrlarda kapillyar naychasi
ingichka devorli bo'lib, simob rezervuari kengaytirilgan. Shkala
darajalari sut rang yassi shisha plastinkada joylashgan va kapillyar
bilan birgalikda rezervuaiga yopishgan shisha qobiq ichiga olingan.
Hozirgi vaqtda shkalasi ichiga o'matilgan yoki burchakli
(termometming pastki qismi 90°, 120° va 135° li burchak hosil
qiladi) texnik termometrlar tayyorlanadi. Yuqori darajali
termometrlarda kapillyardagi suyuqlik ustidagi bo'shliq inert gaz
bilan to'ldiriladi. Temperaturaning ma’lum darajada saqlanishini
avtomatik ravishda ta’minlash va uning ma’lum qiymatidan
signalizatsiya sifatida foydalanish uchun kontaktli termometrlar
qo'llaniladi. Bunday termometrlar ikki yoki undan ko'proq
kontaktli bo'lib, yuqoridagi kontakt o'rni o'zgaruvchan bo'ladi.
Temperaturani suyuqlikli shisha termometr bilan o'lchash
aniqligidagi yo'l qo'yiladigan xatolar bir qator omillarga bog'liq:
tekshirilmagan shkala bo'linmalari uchun kiritiladigan tuzatish
qiymatining noaniqligi; nol nuqtasining o'zgarishi; termometming
o'lchanayotgan muhitga kirish chuqurligining har xilligi, tashqi
36

---

bosimning o'zgarishi; termometr energiyasining va rezervuar bilan
atrof-muhit haroratining muvozanati shular jumlasidandir.
Xatolarga sabab bo'ladigan keltirilgan omillardan eng
ahamiyatlisi nol nuqtasining o'zgarishi hamda termometming