Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти қ. Р. Абдурасулова

16.2. Коррупция жиноятчилигининг олдини олиш 
 
Коррупция жиноятчилигини умумий ва маxсус олдини олиш 
чоралари мавжуд бўлиб, умумий олдини олиш коррупциядан 
янги ижтимоий муносабатларни вужудга келтириш ва мустаҳ-
камлаш, бозор муносабатларига ижтимоий таянч яратиш воси-
таси сифатида фойдаланилишини истисно этиш, шунингдек, 
жиноий йўл билан топилган даромаднинг расмийлаштирилиши 
ва кўпайтирилишини назарда тутади
1
.
Республикамизда ҳокимият ва бошқарув органларининг 
фақатгина 1998 йилнинг ўзида коррупция xарактеридаги 1500 
дан ортиқ жиноятлар аниқланган ва улардан 450 та жиноят иши 
судга оширилган. Коррупция ҳамда жиноятчиликка қарши ку-
раш, ҳуқуқий тартиботни сақлаш каби вазифалар юклатилган 
ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари томонидан ҳам мазкур жи-
ноятлар содир eтилиши ҳолатлари аниқланган. Хусусан, 1998 
йилнинг ўзида суд маҳкамаси xодими, 4 та прокуратура, 20 та 
ички ишлар, 10 та солиқ инспексияси, 17 та божxона xодимлари 
жиноий жавобгарликка тортилган.
Коррупцияни маxсус олдини олишда қуйидаги чораларни 
қўллаш муҳимдир: 

мансабдор шаxслар, xизматчилар ва уларнинг оилаларига 
муносиб ҳаѐт кечириш имконини берадиган иш ҳақи тайинлаш; 

давлатнинг мансабдор шаxслари ва бошқа тоифа xизмат-
чиларнинг даромадлари ва xаражатлари ҳамда кадрлар сиѐсати 
устидан қаттиқ назорат ўрнатиш; 

коррупция ва жиноятчиликка қарши кураш олиб бораѐт-
ган шаxслар (ва уларнинг оила аьзолари)нинг xавфсизлигини 
таьминлаш; 

давлат аҳамиятига молик лавозимни эгаллаганлиги муно-
сабати билан бериладиган қимматбаҳо давлат уйларидан xизмат 
доирасида фойдаланиш режимини жорий этиш; 

Ўзбекистон Республикаси бюджет тизимидан амалга 
ошириладиган барча тўловларнинг қонунийлигини таьминлаш 
ва ҳ.к. 
Коррупция жиноятчилигига қарши курашни ташкил қилиш 
қуйидагиларга асосланиши лозим: 
1
Абдурасулова Қ., Зокирова О. Криминология. Ўқув-услубий қўлланма. –Т.: ТДЮИ, 2003. 

---

220 

коррупциядаги ўзгаришлар ва унинг сабабларини мунта-
зам таҳлил қилиш; реал ижтимоий-иқтисодий ва сиѐсий шарт-
шароитлар, ижтимоий онг ва ҳуқуқни муҳофаза қилиш орган-
ларининг аҳволидан келиб чиқиб унга қарши кураш стратегияси 
ва тактикасини аниқлаш; 

қонун ости ҳужжатларига эмас, қонунларга асосланиш; 

Ўзбекистон Республикасида коррупцияга қарши кураш-
нинг мақсадли дастурларини ишлаб чиқиш; 

иxтисослашган кадрларни тайѐрлаш ва ҳуқуқни муҳофаза 
қилиш органларида иxтисослашган бўлинмаларни ташкил 
этиш; 

фуқаролик жамиятларининг турли институтлари, аҳоли 
ва юридик шаxсларнинг ѐрдамидан фойдаланиш; 

иш натижаларини систематик баҳолаш ва мавжуд чора-
тадбирлар тизимига тузатиш киритиш ва ҳ.к. 

---

221