If. •f с ж ж Салимов КимёВий технодогиянинг асосий караёнАари Во урилмоАпри I зл' Пз

X 
02
Де в ор ни нг т ермик к а р ши л и г ини ка ма й т и р иш учун девор 
к а ли нл иг и б ни к а ма й ти ри ш ва девор ма тер и ал ин и нг иссиклик 
у т к а з ув ча нл ик коэффициента б ни купайтириш керак. Конвектив 
иссиклик а л ма ши ни шн и (а! ва 
аа)
т ез л а шт и р и ш учун суюкликни
255

---

а р а л а ш т и р и ш ва окимнинг тезлигини ошириш з ару р. А г ар
иссиклик н у р л а ни ш о рк а ли т а р к а л а ё т г а н булса, нур ч и к а р а ё т г а н
юзанинг к о р а л и л и к д а р а ж а с и н и ва унинг т ем пе ра т у р ас ин и 
ошириш 
м а к с а д г а мувофиадир. А г а р текис деворнинг термин 
к а р ш и л и г и хисобга ол инма са, бунда юкори д а б ерилг а н т е н г л а м а
к уйида г и куринишни олади:
1
а , - а ,
К — —.
—
— Г~=
— т ~ -
(9.102)
1
! 
1
«
1+«2 
«1
«2
(9.102) т е н г л а м а д а н куриниб т урибдики,
К
нинг ки й ма т и х а р
доим 
а
нинг энг кичик к и й м а т и д а н х ам нам булади.
Аг ар с ц = 4 0 В т / м
2
-К, <хг = 5000 В т / м 2- К булса, у х о л да К =
= 39,7 В т / м 2*К булади.
«2
ки й ма т ин ин г ортиши К нинг к и йм а т и г а
та ъ си р к и лма й д и. а1=40 В т / м 2- К ва а г =
10000
В т / м 2- К б у л г а н д а
К = 39,8 В т / м 2- К булади. К нинг н ийма тини ошириш учун кичик 
ки йма т ли
а
нинг к ийматини ( бизнинг мисолда 
«1
нинг к,ийматини) 
у зг ар т ир и ш 
лозим.
Аг ар 
аг = 5000 
ва 
а 1 = 8 0
булса,
К = 7 8 , 8 В т / м
2
-К; а
1
=
200
деб олинса, К = 1 9 2 В т / м
2
-К.
Д е м а к , а
1
<Саг булса, ж а р а ё н н и т е з л а ш т и р и ш учун ф а к а т
а\
нинг к и й мати н и ошириш лозим экан. А г а р а ^ а г булса, бундай 
иссиклик а л м а ш и н и ш ж а р а ё н и н и т е з л а т и ш учун и к к а л а
а\
ва а
2 
нинг ки й мати н и х ам ошириш м а к с а д г а мувофиадир.
Айрим техникавий х ис о б л а ш л а р д а деворнинг термин к а рш и ли -
гини хисобга о л ма с а хам булади. Аммо бунда айрим х а т о л и к л а р г а
йул к уйила ди. Б у х ат ол ик л ар н ин г к ий ма т и н и хи соб ла б куриш 
лозим. Айникса, К нинг киймати к ат т а б у лг а н д а деворнинг термин 
ка р ши л и г и хисобга олиниши шарт. И ш л а б ч ик а р иш ш а р о ит и да
курилма д еворлари турли ифлосл ик л ар билан копланиб колади. Бу 
деворнинг те р м и к к а р ши л и г ини анча к у пай ти рад и. М а с а л а н ,
сувнинг к а т т и к л и г и хисобига девор юз а с иг а утириб кол г ан
ифлослин 
1
мм ка линл ик да г и пулат деворнинг термик к а рш и л и г и г а
тенг.
Д е в ор устида х а р хил и фл о сл и к л а р н ин г утириб колиши,
иссиклик у тк а зи ш ж а р а ё н ин и се к и нл ат ишд ан т а ш к а р и , деворнинг 
температурасини ха м ошириб юборади. Б а ъ з а н девор темпе ратура- 
сининг юкори булиб кетиши а в а р и я г а олиб келиши мумкин. Шу
с а ба бд ан иссиклик к у р и л ма ла р и н и и ш л а т и ш д а девор юзасини ха р
хил и ф л о сл ик л а р н и н г утириб к о л иш и да н с а к л а ш зарур.
И с с и к л и к а л м а ши н и ш ж а р а ё н л а р и н и куйида ги у с у л л а р ёрда- 
мида т е з л а ш т и р иш мумкин: 
1
) и ссиклик э л т к и ч ла рн ин г тезлигини 
купайтириш;
2
) иситиш юзасини д а в р и й р а в и ш д а т о з а л а б туриш;
3) асосий су юк ли к окимини пульса цион т е б р а н и ш л а р о р к а ли
юбориш; 4) с уюк ликнинг юпка к а т л а м и х а р а к а т и н и т а ш к и л
килиш; 5) к а т т и к м а т е р и а л л а р н и н г д она дор к а т л а м и д а г и и сс ик ­
лик а л м а ш и н и ш д а к а т л а м н и ма вхум к а й н а ш х о л ат иг а келтириш;
6
) т у р б у л и з а т о р л а р ё р д а м ид а окимнинг тар к иб ин и уз га р ти ри ш ва 
б о ш к а л а р . Х,ар бир ша роит учун т е з л а шт и р и шн и н г тегишли 
усулида н ф о й д а л а н и ш м а к с а д г а мувофик.
256

---

Т А К Р О Р Л А Ш ВА М У С Т А К И Л И Ш Л А Ш У ЧУН С А В О Л Л А Р
9.1. И с с и к л и к а л м а ш и н и ш ж а р а ё н л а р и н и н г кимёвий т ехнолог ия да ги а х а ми я т и .
И с с и к л и к т а р к а л и ш и н и н г нечта при н ц и п и а л тури м а в ж у д ?
9.2. И с с и к л и к э л т к и ч л а р н и н г а г р е г а т холати у з г а р м а г а н ва у з г а р г а н па йт даги 
и с си к ли к б а л а н с и т е н г л а м а л а р и к а н д а й т уз илади?
9.3. И с с и к л и к у т ка з у в ч анл и к. Фурье конуни. Ис с и к ли к у т к а з у в ч а н л и к н и н г д и ф ­
ф е р е н ц и а л т енг лама си .
9.4. И с с и к л и к н и н г нурланиши. С т е ф а н - Б о л ь ц м а н ва Кирхг оф к онунлари.
9.5. Конв е к тив иссиклик а л м а ш и н и ш . Нь ютон конуни. Конвектив иссиклик 
алма ши н и шн и н г диффе ренциа л тенг ламаси.
9.6. Конвект ив иссиклик а л м а ш и н и ш н и н г умумий к р ит ер и ал т е н г л а м а л а р и .
У х ш а ш л и к мез о нл ар и нин г маз муни.
9.7. Бу г н и н г к о н д е н с а ц и я л а н и ши ва с у юк ли к н и н г к а й н а ш и д а г и ис си кли к бериш-
нинг энг мухим т о мон лари н и м а л а р д а н иборат?
9.8 Д о н а д о р м а т е р и а л л а р н и н г к у з г а л м а с ва мавхум к а й н а ш к а т л а м и д а г и
ис с и к л и к бе ришни к а н д а й х и с о б л а ш мумкин?
9.9. И с с и к л и к у т к а з и шн и н г асосий т е н г л а ма с и . И с с и к л и к у т к а з и ш коэффи- 
ци ент ининг маз муни ни ма д а н иборат?
9.10. Ци л и н д р с и мо н юз а д а н утган и с си к ли к нинг микдорини к а и д а й а н и к л а ш
мумкин?
9.11. И с с и к л и к бериш ва иссиклик у т к а з и ш коэ ффи ц и е н т л а р и у р т а с и д а к а н ­
д а й у м у м и й л и к ва ф а р к бор?
9.12. И с с и к л и к ж а р а ё н л а р и н и н г х а р а к а т л а н т и р у в ч и кучи к а н д а й ф а к т о р л а р -
га б о г л и к б у л а д и ва кайси т е н г л а м а л а р ё р д а м и д а а н и к л а н а д и ?
9.13. И с с и к л и к у т ка з и ш ж а р а ё н л а р и н и т е з л а шт и р и ш н и н г маз му ни н и ма д а н
иб орат ? Уни кай си у с у л л а р ё р д а м и д а т е з л а шт и р и ш мумкин?
10 б о б .