Вазирлиги тошкент фармацевтика институти



Download 1,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet116/158
Sana11.04.2022
Hajmi1,62 Mb.
#543477
1   ...   112   113   114   115   116   117   118   119   ...   158
Bog'liq
kasbiy talim metodikasi

Назорат учун саволлар 
1.
Ўқитишнинг муаммоси-изланиш методларини умумий тавсифи. 
2.
Муаммоли вазиятларни яратиш усули ва й ўллари. 
3.
Муаммоли-изланиш, о ғзаки, к ўргазмали ва амалий методларни ўзаро 
бо ғлиқлиги. 
13– мавзу:Касб-ҳунар коллежларида малакали мутахассисларни 
тайѐрлаш 
Р е ж а: 
1.
Касб – ҳунар, мутахассислик ва малака ҳақида тушунча. 
2.
Техника ривожланиш таъсирида иҳчилар касбий таркибининг узгариши. 
3.
Касбларнинг гурухланиши ва касблар руйхати. 
4.
Касб – ҳунар таълимининг ахамияти ва вазифаси. 
5.
Касб – ҳунар таълимини бошкариш
Асосий тушунча ва иборалар: 
Касб – ҳунар, мутахассислик, малака,
техик ривожланишни ишчилар касбий таркибини
ўзгаришига таъсири, касбларнинг гурухланиши,
касблар руйхати, Касб – ҳунар таълимининг 
 ахамияти ва вазифаси, таълимни бошкариш. 
Аниқлаштирилган ўқув максакдлари (талабанинг вазифалари) 
Касб – ҳунар, мутахассислик ва малака ҳақидаги тушунчани ифодалай 
олади. 
Техника ривожланиш таъсирида ишчилар касбий таркибининг узгаришини 
тахлил килади. 
Касбларнинг гурухланишини тушунади, касблар руйхатини гурухланишлари 
буйича тушунтиради. 
Касб – ҳунар таълимини бошкариш схемасини чизади. 
Касб – ҳунар, мутахассислик ва малака ҳақида тушунча. 
Илмий техника инкилоби шароитида меҳнатнинг булиниши фан 
ютуклари ва замона вий техника базасида кечади. Буларнинг хаммаси ишчи 
синфи й ўқори малака структурасининг жиддий узгаришига олиб келади. 
Ишнинг бажарилиш функцияларининг технологик жараѐнларни бошкариш 
функцияси билан боглаб олиб борадиган ва назоратчилик функцияларини 


амалга оширадиган ишчилар сони усади. Буларнинг хаммаси й ўқсак 
профессионал тайѐргарликни талаб килади. 
Касб ишлаб чиқаришнинг бирор соҳасида киши томонидан билим, 
малака ва куникмаларни куллашнинг кенг микѐсини камраб олувчи доимий 
меҳнат фаолиятининг бир туридир. Бу фаолаятнинг бир мазмуни ишлаб 
чиқаришда белгиланган меҳнатнинг булиниши чилангар, тракторист, токар, 
дурадгор кабилар билан белгиланади. 
Касблар каторида меҳнат таксимотининг натижаси булмиш аллохида 
мутахассисликлар ажралиб туради. Мутахассислик меҳнатдагига нисбатан 
тор соҳадаги ишларни уз ичига олувчи ривожланган фаолиятнинг хилма–хил 
туридир. Масалан: чилангарлик касбининг хилма-хиллиги: чилангар 
асбобсиз, чилангар-йигувчи, чилангар–таъмирчи, каби хам турли 
куринишларга эгадир. Ишчилар мутахассислиги меҳнат қуроллари нинг 
кулланиши ва меҳнат усулларига, меҳнат махсулотларига (асбоблар 
тайѐрлаш, машина таъмири ва бошкалар) караб белгиланади. 
Касб ѐки мутахассисликни турли хилда эгаллаш мумкин. Ишчининг у 
ѐки бу меҳнат фаолиятидаги тури ва куринишига тайѐргарлик даражаси 
малака дебаталади. Малака уз навбатида разрядлар ва (класслар) синфлар 
билан белгиланади. 
1.2.Техника ривожланиши таъсирида ишчилар касбий таркибининг 
узгариши.
Халқ хужалигининг барча соҳаларидаги техника тараккиѐти, ишлаб 
чиқариш 
жараѐнларини 
автоматлаштириш 
ва 
технологиянинг 
такомиллашуви ишчи меҳнатининг мазмуни ҳамда малакасининг узгаришига 
олиб келади. Аклий меҳнатни куллаш имкониятларини кенгайтиради, аклий 
ѐхуд жисмоний меҳнат уртасидаги мавжуд фарқни бартараф этишга 
ѐрдамлашади. Янги техника, технология ва ишлаб чиқаришни янгича ташкил 
этишнинг пайдо булиши билан эскиларини сикиб чиқариб янги касб ва 
мутахассисликлар вужудга келади. 
Таркиб топган анъанавий касблар мазмуни узгаради, мураккаб машина ва 
механизмларни бошкарадиган малакали ишчилар сони усади. 
Кишлок хужалигидаги техника тараккиѐти мазкур соҳа ишчиларини й 
ўқори малакада тайѐргарлиги учун й ўқори талаблар қ ўяди. Бу билан 
техникани эркин бошкарадиган, механизация ва химиялаштиришни кишлок 
хужалигига тадбик кила оладиган, кишлок хужалигининг маданий 
экинлардан мул хосил етиштирадиган, чорвачиликда й ўқори 
унумдорликка эришадиган ишчи механизаторнинг ихтисоси белгиланади. 
Тракторчилик 
касбида 
гилдиракли 
ва 
занжирли 
тракторларнинг 
хайдовчилари комбайнчилик касбида ихтисослаштирилган донли тиркама ва 
комбайнларни хайдовчи механик касби ажралиб чикди. Галла ва зигир 
янчадиган ҳамда зигир пояларини боглайдиган агрегатлар барча мураккаб 
машиналарнинг машинистлари, сигир ларни электр токи билан согувчилар, 
машинада сут согувчилар, пахта териш машиналарининг механик–
хайдовчилари, инкубатор–операторлари, чорвачилик фермаларига хизмат 
курсатувчи электромонтѐр ҳамда электр чилангарлар, наладчиклар каби 


касблар вужудга келди. Осма ва ярим осма кишлок хужалик техникасининг 
юзага келиши муносабати билан прицепчилар, хусусан комбайнчи ва 
машинист вазифасини кенг ихтисосли тракторчи–машинистлар бошкара 
бошлади. Автоматлаштиришдан картошка ва сабзавотларни тозалаш ва 
маълум даражада кондициялаш каби жараѐнларни хам камраб олмокда. 
Узгаришлар трактор, комбайн, автомобил ва бошка мураккаб машиналарни 
бошкарадиган механизациялашган техника зоналари ходимлари меҳнати 
характерли ва мазмунида кечади. Бунда механизаторларга хизмат 
курсатадиган энг такомиллашган техника кулланилади. Бу звеноларда барча 
ишлар кул меҳнатисиз машина ва механизмлар ѐрдамида бажарилади. 
Қишлоқ х ўжалигига сарфланадиган меҳнатнинг умумий ҳажмида 
механизаторларнинг машина ѐрдамида киладиган меҳнати ж/х ширкат 
хужаликлари тузатиш устахоналари ишчиларининг хиссаси кескин ошади. 
Бунда турли кишлок хужалик машиналари таъмири буйича чилангарнинг 
меҳнати узгачадир. Агар илгарилари чилангар учун амалий иш куникмасига 
эга булиш кифоя килган булса хозир бу машиналар тузилишларини ишлаш 
принципларини турли хилдаги автомобил, трактор, комбайнларининг техник 
ҳамда эксплутатция қилиш хусусиятларини билиши, йигилган автомашина ва 
тракторларнинг аллохида кисмларининг тугри йигилганлиги ҳамда созлаш 
сифатини мустақил текшира олиши, двигателлар ичидаги камчиликни 
эшитиш билан аниқлаши ва бартараф кила оладиган мураккаб чизмаларни 
укиш ҳамда зарур хисоб–китоб кила билиш керак. 
Тракторчиларнинг меҳнат вазифалари хам сезиларли даражада кенгайди. 
Купчилик тракторчи машинистлардан факат дала ва транспорт ишларидагина 
фойдаланмасдан, балки техникани таъмирлашда, чорвачиликда хам 
фойдаланилмокда. Касблар тараккиѐтида асосий ҳаракатлантирувчи шу 
комплекс автоматлаш-тириш ва механизациялаш булиб колди. 
Шундай экан, эртанги кун ишчиси, мухим й ўқори малакаларни 
эгаллаган булиши ва олдинги ишчи малакаси билан фарқ килиб туриши 
керак. Янги боскичдаги техника тараккиѐтининг мухим шарти саноат, 
курилиш ва кишлок хужалиги соҳасидаги ишчилар, ҳунар–техника 
тайѐргарлигининг й ўқсак даражада булишидир. 
` 1.3. Касбларни гурухланиши ва касблар руйхати. 
Ишларнинг к ўлами ва хилма–хиллигига кура ишчи касблари уч турга 
булинади: 
Турли ишлар ва бир турда жихозланган иш жойида бажариладиган 
операциялар билан боглик булган касблар, масалан: ягона ѐки майда серияли 
ишлаб чиқариш шароитида ишловчи токар. 
Махсус жихозларга хизмат к ўрсатиш ѐки доираси чегараланган иш 
бажариш 
билан 
боглик 
булган 
майда 
ихтисосдаги 
касблар: 
электромонтѐрлар, булдозерчи, стерженчи. 
Тор ихтисосли касблар (операцион), яъни махсулот тайѐрлашнинг умумий 
жараѐнида бирдан ортик иш жараѐнини бажариши. 
Касблар кулланиладиган иш қуролига кура фарқланади. Касблар халк 
хужалигининг бирор соҳасига мансублигига караб, соҳали ва соҳалараро 


касбларга булинади. Соҳали касблар халк хужалигининг муайян соҳаси 
билан богликдир. Масаслан: т ўқувчи, йигирувчи – тукимачилик саноати 
билан, электромонтѐр билан электр машиналарининг автоматчиси–
изошрофкачи, статорлар ва роторлар обмоткачиси–електротехника саноати 
ва ҳоказолар билан богликдир. Иш вактини иктисод қилиш ва иш унумини 
ошириш имконини берадиган аралаш касблар тобора купрок таркалмокда. Бу 
касблардаги ишчилар бир ѐки янги иккинчи касб доирасида аралаш 
ихтисосларни эгалламокдалар. Аралаш касблар курилиш, урмон нефт 
саноатида кишлок хужалигида купрок таркалди. Аралаш касблар янги 
техника ва технология эхтиѐжларига жавоб беради, иш қуролларидан 
яхширок фойдаланишга имкон яратади. 

Download 1,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   112   113   114   115   116   117   118   119   ...   158




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish