Nazariy fizika kursi

X = ± j 2 m ( U , - E )
( 4 1 8 )
b o ‘ladi. Qaytgan to ‘lqinning 
B {
amplitudasi kompleks kattalik b o ‘ladi 
va 
R
qaytish koeffitsiyenti esa quyidagicha ifodalanadi:
k -iX
J = 1 
(4.19)
k + ix
Demak, £’< f/() boi gan id a qaytish koeffitsiyenti birga teng, y a ’ni to ‘la 
qaytish b o ia d i. Bu kutilgan natijaga tamomila mos keladi.
Shredinger tenglamasining 1-soha uchun yechimini qaytgan 
to ‘Iqin
y/- 
—k~*X „-ib _ „-i(la+S)
(4.20)
k + ix
k o ‘rinishida yozish mumkin, ya’ni u qaytish 
to ‘lqin fazasining 
siljishiga olib keladi. (4.20) dan shu siljishni topish mumkin:
к -
Qaytish mavjud b o ‘lishiga qaramay, 2-sohadagi to ‘lqin funksiyasi 
noldan farqli b o ‘ladi va u:
щ { х ) = A , e *
=
~ ^ — e xx
 
( 4 '2 2 )
k + ix
ko ‘rinishga ega b o ‘ladi. Qaytish to ‘la b o ‘lsa ham, zarrachani ikkinchi 
sohada topishning m a’lum ehtimolga ega b o iis h i kutilmagan holdir. 
Shunday qilib, x>0 sohada x nuqtadagi zarrachaning ehtimollik zichligi
I 
, 4i2 
4
k
1
 
_2 r r
И*)1 
(4-23)
ga teng b o ia d i. Hosil b o ig a n (4.23) formuladan k o ‘rinib turibdiki, 
kvant zarralaming xususiyatlari klassik zarralardan keskin ajralib turadi. 
Klassik mexanikaning qonunlariga b o ‘ysinuvchi harakatlanayotgan 
zarracha uchun 
E< U
0
b o ig an d a x>0 sohaga o ‘tish mumkin emas edi.
116

---

Kvant qonuniyatlariga b o ‘ysinuvchi, harakatlanayotgan zarracha esa 
x>0 sohada m a’lum ehtimollik bilan o ‘tishi mumkin. Yopiq energetik 
sohalarga zarralarni o ‘tishi kvant mexanikasidagi spetsifik hodisa 
bo‘lib, tunnel effekti degan nom olgan.