Iyis, da`m ha`m este saqlawdin` basqa tu`rleri adam turmisinda ayiriqsha rol` atqarmaydi ha`m joqarida atap
o`tken este saqlawlarg`a salistirg`anda olardin` mu`mkinshilikleri sheklengen.
Materialdi este saqlaw ha`m ko`z aldina keltiriw protsessinde erktin` qatnasi xarakteri boyinsha este saqlawdi
erksiz ha`m erkli dep ekige bo`ledi. Birinshi jag`dayda avtomat ta`rizde ju`z beretug`in este saqlaw ha`m ko`z
aldina keltiriwdi na`zerde tutadi. Ekinshi jag`dayda bolsa bunday ma`sele a`lbette bar, al este saqlaw ha`m ko`z
aldina keltiriw protsessinin` o`zi erklik ku`shti talap etedi.
Qiyal. Qiyal- basqa psixikaliq protsesslerden bo`lek turatug`in ha`m sonin` menen birge qabillaw, oylaw ha`m
este saqlap qaliw arasindag`i araliq jag`daydi iyeleytug`in, adam psixikasinin` ayriqsha formasi. Psixikaliq
protsesstin` bul formasinin` spetsifikasi sonnan ibarat, qiyal barliq psixikaliq protsessler ha`m jag`daylar ishinde
en` G`psixikaliqG` bolip, tek adam ushin xarakterli ha`m tan` qalarliq usil menen adam organizminin` is-
ha`reketi menen baylanisli.
Bul fenomennin` sirlilig`ina keletug`in bolsaq, usi ku`nge shekem qiyal mexanizmi, sonnan onin` anatomiya-
fiziologiyaliq tiykari haqqinda hesh na`rse ma`lim emes. Adam miyinin` qaysi jerinde qiyal sheklenedi. Bizlerge
belgili qaysi nerv organikaliq struktura menen baylanisli. Bul a`hmiyetli sorawlarg`a biz konkret hesh na`rse
ayta almaymiz.
Qiyal ja`rdeminde adam do`retedi, o`z is-ha`reketin jobalastiradi ha`m oni basqaradi. Adamnin` derlik barliq
materialliq ha`m ruwxiy ma`deniyati adamnin` qiyali ha`m do`retiwshiligi o`nimi esaplanadi. Qiyal adamg`a
jag`dayda bag`darlaniw ha`m praktikaliq ha`reketlerdin` tikkeley bolmag`an aralasiwisiz ma`selelerdi sheshiw
mu`mkinshiligin beretug`in ko`rgizbeli-obrazli oylawdin` tiykari esaplanadi. Ol turmistin` praktikaliq ha`reket
ya mu`mkin bolmag`anda yamasa qiyin bolg`anda, yaki uliwma maqsetke muwapiq bolmag`an jag`daylarda
ja`rdem beredi.
Qiyaldin` qabillawdan ayirmashilig`i sonnan ibarat, onin` obrazlari barliq waqitta da haqiyqatliqqa tuwri
kelmeydi, onda fantaziya, oylap tabiw elementleri bar. Eger qiyal sanag`a hesh biri yamasa haqiyqatliqqa tuwri
kelmeytug`in kartinalardi salsa ol fantaziya dep ataladi. Eger, sonin` menen birge, qiyal keleshekke
bag`darlansa-ol arziw yamasa a`rman dep ataladi. Jan`adan elesletiwshi qiyal etiw- bul adam ushin jan`a
bolg`an ob`ektlerdi olardin` su`wretleniwine, sizilmasina, sxemasina qaray ko`z aldina keltiriw boladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |