Mavzu: ichki ishlar xodimlari psixologiyasi

3. Idrok va uning ichki ishlar idoralari xodimlari faoliyatida tutgan o‘rni  

Idrok    sezgiga    nisbatan    murakkab    va    mazmundor    psixik    jarayon  hisoblanganligi  

sababli    barcha    ruhiy    holatlar,    hodisalar,    xususiyatlar,  xossalar  va  inson  ongining  yaxlit 

mazmuni, egallangan bilimlar, tajribalar, ko„nikmalar  bir  davrning  o„zida  namoyon  bo„ladi,  

aks  ettirishda  ishtirok etadi.   

---

 

22 

Narsa  yoki  hodisalarning  sezgi  a‟zolariga  bevosita  ta‟siri  jarayonida  kishi  ongida  uning 

aks etishi idrok deb ataladi.  

Idrok  etish  jarayonida  alohida  holdagi   sezgilarning  tartibga  solinishi hamda  narsa  

va  voqea-hodisalarning  yaxlit  obrazlarga  birlashuvi  yuz beradi.     

Qo„zg„atuvchining  alohida  xususiyatlari  aks  etadigan  sezgilardan farqli o„laroq, idrok 

narsalarni  uning  hamma  xususiyatlari  bilan  birgalikda  aks    ettiradi.    Bunda    idrok    alohida  

sezgilar  yig„indisi  tarzida  emas,  balki hissiy  bilishning  o„ziga  xos  xususiyatlari  bilan  sifat  

jihatidan  yuqori bosqichi sifatida tasavvur qilinadi.   

Ichki  ishlar  idoralari  xodimlari  faoliyatida  idrok  kasbiy  faoliyat  uchun  muhim    ahamiyat    kasb  

etadigan    hodisa,    holat,    obyektlardan    predmetli  ravishda    kerakli    narsalarni    ajratib    olib,  

yaxlit  holda  ongida  aks  ettirish, oddiy shaxs ko„ra olmaydigan holatlardagi narsalarni tez va 

oson ilg„ash jarayonidir.  Yaxshi  rivojlanmagan  kasbiy  idrok  xodimda  illyuzion (noto„g„ri) 

idrok qilish xususiyatini shakllantiradi.  

Shu  nuqtai  nazardan  idrok  ichki  ishlar  idoralari  xodimlarining  kasbiy  faoliyatida 

muayyan  o„ziga  xos  xususiyatlarni  namoyon  etadi.  Ya‟ni,  ichki  ishlar    idoralari    xodimi    aniq  

ma‟lumot    olish    uchun    guvoh,    jabrlanuvchi,  gumon    qilinuvchi    yoki    ayblanuvchini  

kuzatayotganda  o„rganilayotgan obyekt  to„g„risida  turli  ko„rinishlarda  olingan  tasavvur  va 

tushunchalarni yaxlit holatda idrok qiladi. Ichki ishlar idoralari xodimlari voqelikni to„g„ri idrok 

etishlari uchun uning prinsiplariga rioya qilishlari zarur.  

Idrok qilish prinsiplari quyidagilar:  

– bilish zarur bo„lgan holat yuzasidan miyada aniq aqliy zanjir tuzish;  

–  sezgi a‟zolarining imkoniyatlaridan to„liq foydalanish;  

–  o„rganilayotgan obyektga nisbatan qiziqish uyg„otish;  

Idrok  qilish  prinsiplari  asosida  xodim  turli  nuqtai  nazarlarni, masofadan,  vaziyatdan,  

holatning    yoritilish    darajasi,    sharoitdan    kelib  chiqib,  obyektdan  olgan  taassurotlarni  tahlil 

qiladi.