O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti oliy matematika



Download 0,75 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/12
Sana09.04.2022
Hajmi0,75 Mb.
#538996
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
Matematika Sirtdan o‘qiyotgan talabalar uchun uslubiy ko‘rsatmalar va nazorat ishlari (4)

1-shakl
 
1

O
y
2
2
2

2
1

x
1

x
1


x
y

_
_

x



1
2
1

2
1



10 
.
8
o
Funksiyani qavariqlikka va botiqlikka tekshiramiz va egilish nuqtalarini 
topamiz. 










4
2
2
)
1
(
)
1
2
)(
1
(
2
)
1
)(
2
2
(
)
(
x
x
x
x
x
x
x
f
0
)
(
,
)
1
(
4
3




x
f
x
Ikkinchi tartibli hosila 
1
3

x
nuqtada mavjud emas. 
y

hosilaning ishorasi bu 
nuqtadan chapda manfiy va o‘ngda musbat.
Demak, funksiyaning grafigi 
)
1
;
(

intervalda qavariq,
)
;
1
(

intervalda 
botiq bo‘ladi. Funksiya grafigining egilish nuqtasi yo‘q. 
o
o
8
1

bandlardagi tekshirishlar asosida funksiya grafigini chizamiz (1-shakl).
2-MAVZU. BIR O‘ZGARUVCHI FUNKSIYASINING 
INTEGRAL HISOBI 
5-masala. 
Aniqmas integrallarni toping: 
1) 
dx
x
x
x
x
x






)
5
2
)(
1
(
5
7
4
2
2
; 2)
dx
x
x
x




cos
1
cos
3
sin
2

3) 
dx
x
x
x
x







3
6
3
2
.
3
3
3
)
3
(
; 4)



.
)
1
(
12
5
3
2
4
dx
x
x
x
Yechish.
1) Integral ostidgi funksiya to‘g‘ri kasrdan iborat. Kasrning 
maxrajidagi 
5
2
2


x
x
kvadrat uchhad ko‘paytuvchilarga ajralmaydi, chunki
.
0
4
4
2




q
p
U holda kasrni 
5
2
1
)
5
2
)(
1
(
5
7
4
2
2
2











x
x
C
Bx
x
A
x
x
x
x
x
ko’rinishda yozib olamiz. 
Tenglikning chap va o‘ng tomonlarini umumiy maxrajga keltiramiz va suratlarni 
tenglashtiramiz: 
).
1
)(
(
)
5
2
(
5
7
4
2
2








x
C
Bx
x
x
A
x
x
C
B
A
,
,
koeffitsiyentlarni topamiz: 











.
5
5
:
,
4
:
,
8
16
:
1
0
2
C
A
x
B
A
x
A
x


11 
Bundan
.
5
,
2
,
2



C
B
A
Shunday qilib, 























5
2
)
5
2
(
|
1
|
ln
2
5
2
5
2
1
2
)
5
2
)(
1
(
5
7
4
2
2
2
2
2
x
x
x
x
d
x
dx
x
x
x
x
dx
dx
x
x
x
x
x
.
2
1
2
3
|
5
2
|
ln
|
1
|
ln
2
2
)
1
(
)
1
(
3
2
2
2
C
x
arctg
x
x
x
x
x
d













2) Integralda almashtirishlar bajaramiz: 
.
3
cos
1
sin
1
3
cos
1
sin
1
cos
3
3
cos
1
cos
3
sin
2
1
C
I
x
dx
x
x
dx
dx
x
x
x
dx
x
x
x



















1
I
integralni universal trigonometrik o‘rniga qo‘yish orqali ratsionallashtiramiz:















arctgt
x
t
dt
dx
t
t
x
t
t
x
x
tg
t
dx
x
x
I
,
1
2
,
1
1
cos
,
1
2
sin
,
2
cos
1
sin
1
2
2
2
2
1










2
2
2
2
1
2
1
1
1
1
2
1
t
dt
t
t
t
t















2
2
2
2
2
1
)
1
(
1
2
1
2
1
t
t
d
t
t
tdt
dt
dt
t
t
t
.
2
cos
ln
2
2
2
1
ln
2
|
1
|
ln
2
2
x
x
tg
x
tg
x
tg
t
t








Demak, 
.
2
cos
ln
2
2
3
cos
1
cos
3
sin
2
C
x
x
tg
x
dx
x
x
x








3) 
6
3
t
x


belgilash kiritamiz, chunki 
6
)
6
,
3
,
2
(

EKUK

Bundan
.
6
,
3
5
6
dt
t
dx
t
x



U holda 













dt
t
t
t
t
t
dx
x
x
x
x
5
2
3
4
3
6
3
2
6
.
3
3
3
)
3
(










dt
t
t
t
dt
t
t
t
)
1
(
6
1
1
6
2
4
4
3
.
)
3
(
5
6
)
3
(
7
6
5
6
7
6
6
5
6
7
5
6
7
C
x
x
x
C
t
t
t












12 

4). Integral ostidagi funksiyani standart shaklda yozib olamiz: 
.
1
3
2
4
1
12
17








x
x
Demak, 
.
3
2
,
4
1
,
12
17




p
n
m
Bundan 
.
1
1




p
n
m
Chebishevning uchinchi o‘rniga qo‘yishidan foydalanamiz: 
3
4
1
4
1
1
t
x
x


yoki
.
1
)
1
(
3
4
1


t
x
Bundan 
,
1
3
1
4
4







 

x
x
t
,
)
1
(
4
3



t
x
.
)
1
(
12
5
3
2
dt
t
t
dx




U holda 















dt
t
t
t
t
t
dx
x
x
x
5
3
2
3
2
1
3
3
3
17
2
12
5
3
2
4
)
1
(
)
)
1
(
(
)
1
(
12
)
1
(
 











dt
t
dt
t
t
4
2
2
5
3
2
3
17
2
12
)
1
(
12
.
1
5
12
5
12
3
5
4
4
5
C
x
x
C
t








 





 
6-masala. 
Aniq integrallarni hisoblang: 
1)

9
0
2
3
cos

x
xdx
; 2) 



2
2
6
8
.
cos
sin
2
xdx
x
Yechish.
1) Aniq integralni bo‘laklab integrallash usuli bilan hisoblaymiz: 










9
0
9
0
2
9
0
2
3
3
1
3
3
1
3
3
1
,
3
cos
,
,
3
cos



xdx
tg
x
xtg
x
tg
v
x
dx
dv
dx
du
x
u
x
xdx



















|
0
cos
|
ln
3
cos
ln
9
1
27
3
|
3
cos
|
ln
9
1
0
3
9
3
1
9
0





x
tg


2
ln
3
3
27
1
1
ln
2
1
ln
9
1
27
3
















13 
2) Integral ostidagi funksiyaning darajasini pasaytiramiz: 



2
2
2
2
2
2
4
2
4
2
6
8
)
cos
sin
2
(
)
sin
2
(
16
)
cos
sin
2
)(
sin
2
(
2
cos
sin
2
x
x
x
x
x
x
x
x






x
x
x
x
x
2
sin
)
2
cos
2
cos
2
1
(
16
2
sin
)
2
cos
1
(
16
2
2
2
2




x
x
x
x
x
2
cos
2
sin
16
2
sin
2
cos
32
2
sin
16
2
2
2
2




2
2
2
)
2
cos
2
sin
2
(
4
2
sin
2
cos
32
)
2
sin
2
(
8
x
x
x
x
x






)
8
cos
1
(
2
2
sin
2
cos
32
4
cos
8
8
2
x
x
x
x
.
2
cos
2
sin
32
8
cos
2
4
cos
8
10
2
x
x
x
x




Integralni hisoblaymiz: 




















2
2
2
2
2
2
2
6
8
2
cos
2
sin
32
8
cos
2
4
cos
8
10
cos
sin
2
xdx
x
xdx
xdx
dx
xdx
x
















2
2
2
2
2
)
2
(sin
2
sin
16
8
8
sin
2
4
4
sin
8
10
x
xd
x
x
x
.
5
3
2
sin
16
0
0
2
10
2
3


















x
7-masala. 
Berilgan 
l
egri chiziqning ko‘rsatilgan o‘q atrofida aylanishidan 
hosil bo‘lgan sirt yuzasini hisoblang: 
:
l
t
y
t
x
3
3
sin
5
,
cos
5


astroidaning 
0

t
dan 
2


t
gacha qismi, 
.
Oy
Yechish.
),
(
t
x


),
(
t
y






t
parametrik tenglamalar bilan berilgan 
egri chiziqning 
Oy
o‘q atrofida aylanishidan hosil bo‘lgan jism sirti yuzasi












dt
t
t
t
)
(
)
(
)
(
2
2
2
formula bilan hisoblanadi.
t
y
t
x
3
3
sin
5
,
cos
5


astroidaning 








2
0

t
Oy
o‘q atrofida aylanishidan 
hosil bo‘lgan sirt yuazini hisoblaymiz: (2-shakl). 





2
0
2
2
2
2
3
)
cos
sin
15
(
)
sin
cos
15
(
cos
5
2



dt
t
t
t
t
t






2
0
3
2
0
2
2
2
3
sin
cos
cos
150
)
sin
(cos
)
sin
(cos
cos
150




tdt
t
t
dt
t
t
t
t
t


14 
2-shakl 
O
5
x
y
5









2
0
2
0
5
4
2
0
4
.
30
5
cos
150
)
(cos
cos
150
sin
cos
150







t
t
td
tdt
t

Download 0,75 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish