2.36-rasm.
Asinxron
generatorning
vektor
diagrammasi
(
a
)
va
ish
xarakteristikalari (
b
)
Vektor U
1
tarmoq kuchlanishini ifodalaydi. Tarmoq kuchlanishini
muvozanatlovchi generator kuchlanishining vektori
U
1G
qarama-qarshi yo‗nalishga
ega bo‗ladi, ya‘ni
U
1G
= – U
1
. Generatorning tarmoqqa beradigan aktiv quvvatini
rostlash rotorning burchak tezligini o‗zgartirish orqali erishiladi. Asinxron
generatorning ish xarakteristikalarini (2.37,
b
-rasm) doiraviy diagrammadan yoki
almashtirish sxemasidan aniqlab qurish mumkin. Yuklamaning oshishi bilan
kuchlanish U
1G
= const qilish uchun rotorning aylanish chastotasi
n
oshiriladi.
Asinxron generatorning elektr tarmog‘i bilan parallel ishlashi
2.37,
a
-rasmda asinxron generatorning sinxron generator bilan parallel
ishlash sxemasi ko‗rsatilgan. Bunda mashinalar va tarmoq orasida, hamda o‗zaro
mashinalar orasida aktiv (P) va reaktiv (Q) energiyalarning yo‗nalishi strelkalar
bilan ko‗rsatilgan. 2.37,
b
-rasmda sinxron generator ish rejimiga asinxron
123
generatorning salbiy ta‘siri yaqqol tasvirlangan. Kuchlanish vektori
U
1
ni sinxron
generator (SG) bilan umumiy yuklamaga parallel ishlalayotgan asinxron generator
(AG) ning kuchlanishi
U
1G
deb hisoblash kerak.
Bunday izohlashda
U
1G
vektorini asinxron mashinaning stator chulg‗amiga
berilgan tarmoq kuchlanishi vektori
U
1
ga nisbatan 180
ga burish kerak, va bu
holda AG ning tok vektori I
AG
kuchlanish vektori
U
1
dan oldin keladi (2.37,
b
-
rasm). AG da U
1
dan oldin keladigan tokning reaktiv tashkil etuvchisi
I
r.AG
mavjudligidan SG da ham shunday tok bo‗lib, bu vektor esa kuchlanish vektori
U
1
dan orqada qolgan bo‗ladi. Shu sababli burchak
SG
>
SG
bo‗lib, natijada,
cos
SG
nisbatan kamayadi (bu erda
SG
–AG
ulanmagan holdagi SG ning kuchlanish
U
SG
=U
1
va tok
I
SG
vektorlari orasidagi siljish burchagi).
AG ni qo‗zg‗atish uchun tarmoqdan reaktiv energiyaning olinishi uning
kamchiligi hisoblanadi, chunki u energiya manbasi bo‗lib ishlaganda,
iste‘molchilarga aktiv energiya bilan bir qatorda reaktiv energiya ham berishi
(masalan, transformator va asinxron dvigatellarda magnit maydonni hosil qilish
uchun) kerak bo‗ladi. Shu sababli AG lar ayrim hollarda kam quvvatli GES va
shamol elektr stanstansiyalarida ishlatiladi.
Ta‘kidlash lozimki, so‗nggi ilmiy izlanishlar natijalarining ko‗rsatishicha,
elektr energetika sistemasida katta quvvatli AG sinxron gene-ratorlar bilan parallel
ishlatilganda kam chastotali tebranishlarni so‗ndirishda ahamiyatli ekanligi
isbotlangan.
AG ning stator chulg‗amiga kondensator С ulanganligidan tok
I
r
=I
c
uningkuchlanishiga nisbatan oldin keladi (2.38,
b
-rasm). Agar qoldiq magnit oqim
(
Ф
qol
) bo‗lsa, rotor aylanganda stator chulg‗amida kam miqdordagi
E
qol
hosil
bo‗ladi (2.38,
c
-rasm). Uning ta‘siridan «stator chulg‗ami–kondensatorlar»
zanjirida kuchlanish vektori
U
1
dan oldin keluvchi reaktiv tok
I
C
byjudga keladi.
Bu tokning reaktiv tashkil etuvchisi
I
r
oqim Ф bilan bir xil yo‗nalishda bo‗ladi.
Shuning uchun sig‗im toki I
C
ning stator chulg‗amida hosil qilgan MYK mashinani
magnitlaydi.
124
Do'stlaringiz bilan baham: |